Kardinaal Woelki lijkt volledig uit de gratie te zijn gevallen in zijn aartsbisdom. Bij ieder schandaal in Keulen is hij kop van Jut, zelfs wanneer zijn betrokkenheid niet meteen duidelijk is. Waarom de paus hem nog altijd zijn ontslag niet verleend heeft, is een raadsel.

Kardinaal Rainer Maria Woelki’s dagen als aartsbisschop van Keulen lijken geteld. Hij weet het, Keulen weet het, de paus weet het – en toch blijft de kardinaal tegen zijn zin leiding geven aan een bisdom dat hem niet meer wil. Deze week nog riep een aantal van zijn eigen werknemers op tot een nieuw begin “met personeels- en beleidsveranderingen”. Lekenvertegenwoordiger Tim Kurzbach vindt dat Woelki “een tweede sabbatical moet nemen, langer dan de vorige”.

Hij verwees daarmee naar de vijf maanden ‘geestelijk verlof’ die de kardinaal eind 2021 van paus Franciscus moest nemen vanwege de vertrouwenscrisis die zijn misbruikaanpak veroorzaakte. Toen Woelki op 2 maart terugkeerde, werd onmiddellijk duidelijk dat dat zeer tegen zijn zin was: diezelfde dag nog diende hij zijn ontslag in bij de paus. Die heeft nog altijd niet laten weten of hij het aanvaardt.

Kop van Jut

Intussen is Woelki bij elk probleem in het aartsbisdom kop van Jut. Een tekenend voorbeeld: recent kwam een intern document met de titel Hoe de kardinaal overleeft tot maart 2021 boven water. Dat document, door een extern bureau geschreven rond oktober 2020 – toen Woelki al onder vuur lag om zijn misbruikaanpak – bevatte een mediastrategie. Die moest ervoor zorgen dat misbruikslachtoffers de aanpak van de kardinaal zouden steunen en dat Woelki tegen kritiek werd beschermd.

Persbureau KNA meldt dat hooggeplaatste functionarissen uit het aartsbisdom uitleg van Woelki eisen. De eigen pr-dienst van het aartsbisdom lijkt buiten schot te blijven: zonder enige informatie over Woelki’s daadwerkelijke betrokkenheid bij het document, worden de pijlen direct op hem gericht.

Ontslag

Het grootste raadsel is misschien wel waarom paus Franciscus niet gewoon een einde aan de Keulse kwestie maakt door Woelki’s ontslagaanvraag goed te keuren. Geen enkele partij in het aartsbisdom is tevreden over de huidige situatie en de vertrouwenscrisis zal voortduren tot Barbertje hangt. Woelki is al acht jaar aartsbisschop en moet nog tien jaar tot zijn emeritaat: hem de rit laten uitzitten in Keulen lijkt daarmee uitgesloten.

Het zou kunnen dat de paus simpelweg niet goed weet waar hij Woelki moet laten. De voormalige aartsbisschop van het grootste bisdom van Duitsland naar een perifeer plekje sturen, zal geen optie zijn, alleen al omdat het diocesane personeel daar vanwege alle Keulse verhalen mogelijk toch geen warm welkom wacht.

Buiten Keulen geniet Woelki overigens nog wel steun, zeker onder gewone Duitse gelovigen. Op 15 augustus vierde hij zoals elk jaar Maria Tenhemelopneming in het Beierse bedevaartsoord Maria Vesperbild. Toen bisschop Erwin Reichart voorstelde de Mis aan kardinaal Woelki op te dragen, gaven de duizenden aanwezige gelovigen spontaan applaus. Tegenover de Duitse krant Die Tagespost vertelde Woelki naderhand dat “de avond mij goedgedaan heeft”.

Romeins rangeerterrein

Dat Woelki zijn kerkelijke loopbaan in Rome afsluit, zal toch waarschijnlijker zijn. Het Vaticaan is wel vaker rangeerterrein voor in ongenade gevallen bisschoppen. Zie bijvoorbeeld wat er gebeurde met ‘blingbling-bisschop’ Franz-Peter Tebartz-van Elst. Hij moest opstappen als bisschop van Limburg na een financieel schandaal en kreeg in 2014 een functie in de Pauselijke Raad voor de Nieuwe Evangelisatie.

Mogelijk treedt Woelki in de voetsporen van zijn landgenoot. Het zou kunnen dat de paus hem nog niet naar Rome riep omdat hij wil dat Woelki nog probeert de Keulse brokstukken te lijmen. Een opvolger die een aartsbisdom in puin in handen krijgt, is tenslotte ook in niemands voordeel.