Met de aankondiging van 21 nieuwe kardinalen zet de paus een verdere stap richting een College van Kardinalen dat de verscheidenheid van de wereldkerk weerspiegelt. Zijn keuzes beïnvloeden ook wie hem na zijn pontificaat zal opvolgen.

Op 27 augustus zal paus Franciscus 21 kardinalen creëren, waarmee het totale aantal op 229 komt. 132 van hen zijn jonger dan 80 en mogen dus bij het volgende conclaaf over Franciscus’ opvolger stemmen.

De paus wijst al zijn hele pontificaat op het belang van aandacht voor de periferie van de Kerk. Hij wil dat de blik van het Vaticaan minder op de Europese – zeg gerust Italiaanse – achtertuin gericht is en meer op de uithoeken van de wereldkerk rust. In dat kader benoemt hij geregeld geestelijken uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika op invloedrijke Vaticaanse posten.

Blik op de periferie

Onder de aankomende kardinalen is de periferie opnieuw sterk vertegenwoordigd. Acht van hen zijn afkomstig uit Europa, één uit de Verenigde Staten en de meerderheid komt uit andere landen, zoals Nigeria, Oost-Timor en Paraguay. ‘Perifeerder’ dan de keuze voor de 47-jarige Giorgio Marengo wordt het niet: hij is prefect van de missie in Mongolië, waar slechts duizend katholieken wonen.

Ook wat betreft de nieuwe kardinalen die wél in Rome rondlopen, houdt de paus de periferie in het oog. Naast een Vaticaanveteraan als Arthur Roche, die al tien jaar posten in de Romeinse curie bekleedt, maakt hij bijvoorbeeld ook Lazarus You Heung-sik kardinaal. Die kwam pas een jaar geleden vanuit Zuid-Korea naar het Vaticaan om het Dicasterie voor de Clerus te leiden.

Naast de perifere gedachte lijkt de paus met zijn keuzes ook iets te willen zeggen over de bescheidenheid die kerkleiders in zijn ogen moeten uitstralen. De 21 geestelijken die vanaf augustus een rode zucchetto mogen dragen, zijn geen figuren die de publiciteit opzoeken of met grote gebaren heisa veroorzaken. Als ze al eens aandacht trekken, is dat vaak als vertegenwoordigers van een zorgzame Kerk: zo pleit de Ghanese bisschop Richard Kuuia Baawobr regelmatig voor het verbreken van taboes op psychische stoornissen in zijn land.

Conclaaf

Bij iedere creatie van nieuwe kardinalen rijst de vraag welke impact dat heeft op de toekomst van de Kerk. Het zijn de kardinalen die jonger dan 80 jaar zijn, die tijdens een conclaaf de opvolger van een paus kiezen en zo mede de koers van de Kerk bepalen. Omdat Franciscus zal willen dat de Kerk ook na zijn pontificaat de koers blijft volgen die hij heeft uitgezet, is het logisch dat hij kardinalen kiest die zijn visie delen.

Niet alle keuzes van Franciscus hebben daar overigens mee te maken. Vijf van de nieuwe kardinalen zijn in augustus te oud om nog te mogen stemmen tijdens een conclaaf. Hun kardinaalscreatie is dan ook vooral voor de eer, zoals in het geval van de emeritus-bisschop van Gent, Luc Van Looy.

Geen garanties

De rest van de nieuwe kardinalen lijkt paus Franciscus’ standpunten te delen. Zo wordt niet aartsbisschop Salvatore Cordileone, die de Amerikaanse politica Nancy Pelosi de Communie ontzegde vanwege haar abortusstandpunt, kardinaal, maar wel bisschop Robert McElroy van San Diego. Hij vindt, net als de paus, dat de Eucharistie niet als politiek wapen gebruikt hoort te worden.

Van de 132 kardinalen die na 27 augustus kiesgerechtigd zijn, heeft paus Franciscus er zelf 83 gecreëerd. Dat is net geen twee derde, het minimale aantal stemmen dat nodig is voor witte rook. Daarmee lijkt de kans hoe dan ook groot dat paus Franciscus’ opvolger uit dezelfde hoek zal komen.

Al zijn er in dezen geen garanties: de kardinalen die paus Franciscus kozen, waren tenslotte gecreëerd door de pausen Johannes Paulus II en Benedictus. Wat Franciscus’ kardinaalscreaties precies zullen betekenen voor de toekomst, wordt dus pas echt duidelijk als het zover is.

Bronnen: Crux, Vatican News, Catholic News Service