De paus zei vorige week dat de moeder van Jezus nooit iets nam dat aan haar zoon toebehoorde en noemde het bedenken van nieuwe titels en dogma’s “dwaasheid.”
Franciscus leek donderdag kritiek te uiten op voorstellen uit sommige theologische kringen om “medeverlosseres” aan de lijst met titels voor de Maagd Maria toe te voegen.
“Zij wilde nooit iets voor haarzelf dat van haar zoon was,” zei Franciscus. “Zij heeft zichzelf nooit voorgesteld als medeverlosseres. Nee. Leerling,” zei hij, wat betekende dat Maria zichzelf zag als leerling van Jezus.
De paus zei dat tijdens de Mis op het Sint-Pietersplein op het Feest van Onze Lieve Vrouwe van Guadalupe. Hij sprak daarbij in het Spaans.
Maria, zei de paus ook, “stal nooit iets voor haarzelf dat van haar zoon was,” maar “diende hem in plaats daarvan. Omdat ze moeder is. Ze geeft leven.”
“Wanneer men naar ons toe komt met het verhaal dat zij iets verkondigt of om een dogma vraagt, laten we onszelf dan niet verliezen in dwaasheid,” zei hij.
Het betitelen van Maria als “medeverlosseres” dateert uit de Middeleeuwen. Het idee van het uitroepen van een kerkelijk dogma werd besproken, maar niet aangenomen tijdens het Tweede Vaticaanse Concilie.
In de jaren ’90 lanceerde de Amerikaanse katholieke theoloog Mark Miravalle een petitie om de paus te vragen zo’n uitspraak te doen. (Het dogma van Maria Medeverlosseres staat ook centraal bij de Mariaverschijningen van de Vrouwe van alle Volkeren in Amsterdam, red.)
Vandaag de dag is de devotie tot Maria medeverlosseres sterker aanwezig onder meer conservatieve katholieken.
De uitspraken van Franciscus liggen in lijn met die van emeritus-paus Benedictus XVI, die als kardinaal gedurende het grootste deel van het pontificaat van Sint Johannes Paulus II aan het hoofd stond van de Congregatie voor de Geloofsleer.
Kardinaal Ratzinger zei destijds in een lang interview met Peter Seewald, gepubliceerd in God en de Wereld: Een gesprek: “De formule ‘medeverlosseres’ staat te ver af van de taal van de Schrift en de Kerkvaders en geeft daardoor aanleiding tot misverstanden.”
“Alles komt van Hem (Christus), zoals de Brief aan de Efesiërs en de Brief aan de Kolossenzen zeggen. Meer specifiek: Maria is ook alles door Hem,” zei Ratzinger. “Het woord “medeverlosseres” zou deze bron kunnen verduisteren. Een goede intentie kan op de verkeerde manier worden uitgedrukt.”
“De formule ‘medeverlosseres’ staat te ver af van de taal van de Schrift en de Kerkvaders”
Tweet dit!
Ook zei Franciscus tijdens de Mis dat de lezing van het evangelie en de grote afbeelding van la Morenita aan de voorkant en de zijkant van het altaar hem deden denken aan drie namen voor Maria: “Vrouwe, Moeder en mestiza (halfbloed).”
“Maria stelt zichzelf voor als vrouw,” zei hij. “En ze stelt zichzelf voor met de boodschap van iemand anders. Dat betekent dat ze vrouw en leerling is.”
“Uit christelijke vroomheid is er door de eeuwen heen altijd gezocht naar nieuwe titels om haar te prijzen,” zei Franciscus. “Dat waren kinderlijke titels, die de liefde van het volk van God uitdrukte. Maar zij raakten nooit aan haar vrouwelijkheid of leerling-zijn.”
(Het Spaanse woord tocar dat Franciscus gebruikte, betekent ‘aanraken’ maar in sommige contexten zoals deze ook ‘veranderen’.)
Volgens Franciscus noemde St.-Ignatius de heilige Maagd “Onze Lieve Vrouwe.” “Zo simpel is het,” sprak de Argentijnse kerkvorst. “Ze verwacht niets anders. Ze is een vrouw, ze is een leerling.”
De paus citeerde ook Sint Bernard die zei dat geen lof hoog genoeg is wanneer men spreekt over Maria. Maar uiteindelijk is niets zegt meer over haar “nederige leerling-zijn” dan de “trouw aan haar meester, die haar zoon is, de enige verlosser.”
Duizenden mensen hadden zich donderdag op het feest van Onze Lieve Vrouwe van Guadalupe, patroonheilige van Amerika en de Filipijnen, verzameld op het Sint-Pietersplein. De mis op die feestdag is een traditie sinds het eerste jaar van Franciscus’ pontificaat.
De paus sprak ook over de titel “Moeder”. Maria is de Moeder van alle volken, “van ons allen,” van “onze harten, onze zielen” en ook Moeder van de Kerk. Tenslotte is ze ook een “figuur in de Kerk.”
“We kunnen niet over de Kerk denken zonder dit mariale uitgangspunt,” zei hij. “Wanneer we kijken naar de rol van vrouwen in de Kerk, kunnen het over de functionaliteit daarvan hebben, omdat de vrouw een functie te vervullen heeft binnen de Kerk, maar dat brengt ons maar halverwege.”
“Maria de Vrouw, Maria de Moeder, er is geen andere titel meer nodig,” ging Franciscus door. Zelfs de litanieën die aan het einde van de rozenkrans gebeden worden, zijn titels aan haar gegeven door haar kinderen die van haar houden en hun moeder toezingen maar uiteindelijk veranderen die niets aan de “essentie” dat “Maria vrouw en moeder is.”
Het derde woord voor Maria is volgens de paus “mestiza”, om moeder voor iedereen te worden. “Ze werd mestiza met de mensheid. Omdat ze God mestizo maakte. En dit is het grote geheim: Maria maakte God mestizo, ware God maar ook ware mens.”
“Maria is vrouw, Onze lieve Vrouw; Maria is de moeder van haar Zoon en van de Heilige hiërarchische Kerk, vrouwe van onze volkeren maar die God tot een mestizo maakte.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
