De algemene vergadering van het Duitse hervormingsproject ‘de Synodale Weg’ is van vandaag tot en met zaterdag bijeen. Op de agenda staan niet alleen veel, maar ook omstreden conceptteksten. Iedereen vindt dat het vertrouwen in de Kerk hersteld moet worden, maar over hoe dat moet gebeuren, lopen de meningen uiteen.
De 230 deelnemers – leken, priesters en bisschoppen – aan de algemene vergadering van de Synodale Weg hebben een paar drukke dagen voor de boeg. Zij bespreken niet minder dan 14 ontwerpresoluties die voortkomen uit de vier gespreksgroepen over hete hangijzers als machtsverhoudingen en de positie van vrouwen in de Kerk, en de seksuele moraal van de Kerk.
In een aantal gevallen mag het trouwens al een wonder heten dat er überhaupt conceptteksten liggen. In de aanloop naar de bijeenkomst werden meer dan honderd amendementen voorgesteld – een teken dat niet iedereen blij was met wat zich in de groepen afspeelde.
De zogeheten ‘fora’ over seksualiteit en machtsverhoudingen bleken zelfs zo verdeeld, dat leden ervan met alternatieve teksten naar buiten kwamen. Die zijn volgens hen meer in lijn met de leer van de Kerk en niet voldoende meegewogen in het debat. Ze publiceerden hun teksten op een door bisschop Rudolf Voderholzer gelanceerde website die als alternatief discussieplatform moet dienen.
De vraag is volgens sommige waarnemers nu of hun kritiek tijdens de huidige gesprekken wel meegenomen zal worden.
Met name de tekst over de machtsverhouding in de Kerk is omstreden. De geloofsleer-commissie van de Duitse bisschoppenconferentie vindt dat die elementen bevat die niet bij het wezen van de Kerk passen, noch bij de rol van bisschoppen zoals het Tweede Vaticaans Concilie die beschrijft.
Als een derde van de bisschoppen die deelnemen aan de huidige vergadering het document afwijst, zal het hoe dan ook herschreven moeten worden – of het zover zal komen, was op voorhand niet duidelijk.
Hoe dan ook staat er dus druk op de ketel. Om te beginnen is tweeënhalve dag weinig tijd voor een grondige discussie over dit soort wezenlijke onderwerpen. En al staan er in 2022 nog twee algemene vergaderingen gepland, ten minste een bisschop zei al zich “goed te kunnen voorstellen” dat de Synodale Weg nog langer zal duren.
De recente herfstvergadering van de Duitse bisschoppenconferentie gaf daarnaast al een aardig beeld van de sfeer waarin de Synodale Weg nu plaatsvindt. Bij de opening werd door verschillende katholieke lekengroepen gedemonstreerd voor verregaande hervormingen in de Kerk.
Voorzitter Georg Bätzing riep zijn mede-bisschoppen bij die gelegenheid op om radicale veranderingen te omarmen: er moet zichtbaar iets veranderen en dat moet snel gebeuren, zo zei hij in zijn preek.
In de afgelopen weken herhaalde hij bij verschillende gelegenheden dat de Kerk op een kruispunt staat. Als ze niet nog meer aan relevantie wil inboeten, moet de Synodale Weg resultaat opleveren, stelt Bätzing: dat mensen de verkondiging van de Kerk niet meer begrijpen, is voor een flink deel de verantwoordelijkheid van de bisschoppen zelf.
Dat pleidooi zal bij lekenorganisaties als het ZdK in goede aarde zijn gevallen. Of het ook de meer kritische bisschoppen overtuigde, valt echter te betwijfelen.
Zij zullen zich juist gesteund hebben gevoeld door de toespraak van de pauselijk nuntius in Duitsland tijdens hun bijeenkomst. Aartsbisschop Nikola Eterovic trapte in feite op de rem, vatte de hoofdredacteur van persbureau KNA het in een analyse bondig samen.
Eterovic citeerde de paus, die eerder schreef dat veel Duitse bisschoppen weliswaar niet uit kwade wil maar uit “een pastoraal verlangen” handelen, maar dat ze daarbij noodzakelijke pauselijke richtlijnen vergeten.
Die gaf Franciscus al in 2019, toen hij een brief schreef aan de Duitse katholieken die breed werd opgevat als een waarschuwing voor een verkeerd begrepen synodaliteit.
Duitse katholieken, aldus de paus, moeten “verenigd in de eenheid van de katholieke Kerk” blijven en “de waarheden van de christelijke leer” niet aantasten.
Dat sluit verandering volgens Franciscus niet uit, maar die ligt eerder op het vlak van bekering en geloofsverdieping: een “structurele” hervorming gericht op aanpassing aan de moderne tijden, is niet het antwoord op de geloofscrisis in Duitsland.
“Evangelisatie moet bij uitstek ons leidende criterium zijn, waarmee we alle stappen kunnen herkennen die we als kerkelijke gemeenschap moeten nemen. Het is de ware en wezenlijke missie van de Kerk.”
Dat vraagt om echt gelovige dialoog, in het vertrouwen dat de Geest door iedereen in de Kerk kan spreken, of die nu geestelijke of leek is. Het vraagt niet om een achterhaalde en verkeerd begrepen binnenkerkelijke machtsstrijd, die wordt uitgevochten alsof de Kerk een verdeeld parlement is.
De Synodale Weg werd immers ingesteld om te proberen het door schandaal en secularisatie afgebrokkelde vertrouwen in de Duitse Kerk te herstellen. Zolang die meer oogt als een interne politieke arena dan als het naar buiten gerichte Volk van God, hoeft het niemand te verbazen dat het daarmee niet opschiet. In dat opzicht staat de Kerk inderdaad op een kruispunt.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
