<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Analyse

Tevreden terug uit Rome – maar wat nu, Belgische bisschoppen?

Anton de Wit 29 november 2022
image
Kardinaal De Kesel (in het rood) en enkele collega-bisschoppen tijdens de ontmoeting met paus Franciscus op 25 november. De paus gaf hun tijdens het twee uur durende gesprek vrijwel dezelfde aandachtspunten mee als de Nederlandse bisschoppen twee weken eerder: nabijheid tot God, nabijheid tot collega-bisschoppen, tot priesters en gelovigen. Foto: ANP - Vatican Media/SIPA

De Belgische bisschoppen voelden zich tijdens hun ad limina-bezoek aan Rome “gehoord”, ook op het controversiële punt van de ‘homozegening’. In eigen land lag er echter bijna niemand wakker van het bezoek, wat een fundamentele en vooralsnog onbeantwoorde vraag oproept: hoe verkondig je het Evangelie in een verregaand geseculariseerde en onverschillige samenleving?

Van tevoren sprongen vooral de overeenkomsten in het oog tussen de opeenvolgende ad limina-bezoeken van de Duitse en de Belgische bisschoppen. De beide landen lijken een beetje de ‘linksbuitens’ van het Europese continent te zijn geworden, met progressieve voorstellen over immer heikele thema’s als de acceptatie van homoseksualiteit en de wijding van vrouwen.

Tik op de vingers?

Beide landen kregen dan ook – anders dan de ‘bravere jongetjes van de klas’ zoals de Nederlanders – een extra bijeenkomst op het programma. Die leek vooraf toch een pedagogische tik op de vingers door de Romeinse leermeesters te gaan worden.

“Ik voelde me gehoord en gerespecteerd. Dat betekent niet dat iedereen akkoord ging, maar we konden erover spreken”
- Kardinaal Jozef De Kesel

In het geval van de ‘interdicasteriële ontmoeting’ van de Duitsers was dat inderdaad precies wat er gebeurde. Ze kregen een veeg uit de pan over hun ‘Synodale Weg’, nadien nog op schrift gesteld door de leermeesters in kwestie, de curiekardinalen Luis Ladaria (Dicasterie voor de Geloofsleer) en Marc Ouellet (Dicasterie voor de Bisschoppen).

Zegenbede

Hier springt meteen het eerste grote verschil tussen de Duitsers en de Belgen in het oog. Het lijkt erop dat het er bij de interdicasteriële ontmoeting van de Belgische bisschoppen heel wat gemoedelijker aan toe is gegaan. En anders dan bij de Duitsers stond er niet één thema op de agenda, maar een reeks van thema’s. Bij de afsluitende persconferentie op vrijdag somde kardinaal Jozef De Kesel er een paar op: evangelisatie, het priestertekort, engagement van leken en de aanwezigheid van vrouwen in de Kerk.

https://www.kn.nl/abonnementen/

En die controversiële zegenbede voor homoseksuele stellen dan, die van de Belgische bisschoppen overigens geen ‘homozegening’ mag heten? O ja, die is natuurlijk ook ter sprake gekomen. “Ik voelde me gehoord en gerespecteerd”, zei De Kesel er volgens Kerknet over. “Dat betekent niet dat iedereen akkoord ging, maar we konden erover spreken. Daarover ben ik zeer tevreden.” Verder worden er over het gesprek weinig inhoudelijke mededelingen gedaan, en wordt de kwestie afgedaan met de nogal curieuze opmerking: “Een ad limina-bezoek dient niet om concrete dossiers te bespreken.”

Kansen van een seculiere cultuur

De Kesel, zo weet ND-correspondent Hendro Munsterman wel te melden, had voor het ad limina-bezoek een andere, meer “persoonlijke missie”. Hij wilde “in elk van de dicasteries onze situatie van een pluralistische, geseculariseerde samenleving uitleggen”. Want in Rome wordt de Belgische situatie volgens de kardinaal “soms beoordeeld met vooronderstellingen die passen bij een situatie zoals die bij ons sinds de jaren 1950 niet meer bestaat, namelijk van een Kerk met veel aanzien en macht, in een homogeen christelijke samenleving”.

image
Kardinaal De Kesel Foto: CNS - Paul Haring

Dit is een bekend thema van De Kesel, waarover hij vorig jaar ook al schreef in zijn boek Geloof en godsdienst in een seculiere samenleving. In een interview in Katholiek Nieuwsblad destijds bestreed De Kesel ook al het hardnekkige beeld “dat de Kerk achteruitgaat omdat de kerken niet meer vol zitten. Maar ze kunnen niet vol zitten, omdat het aantal stoelen berekend is op een religieuze cultuur”. Juist een seculiere cultuur biedt de Kerk volop kansen om van het Evangelie te getuigen, zo beklemtoonde De Kesel.

Kaarten tegen de borst

Dat is een scherp contrast met de Nederlandse bisschoppen die in hun ad limina-rapport de secularisatie vrijwel uitsluitend als een probleem benaderden. Maar hoe verfrissend ook, het maakt wel nieuwsgierig naar de vraag wáár de Belgische bisschoppen dan precies de kansen zien. Daar brengen ze weinig over naar buiten. Een gezamenlijk ad limina-rapport zoals dat van de Nederlanders hadden de Belgen überhaupt niet en via de eigen mediakanalen werden niet veel meer dan wat toeristische impressies gedeeld.

“In België zelf vinden we vooral luie, onverschillige journalistiek over de katholieke Kerk – wat echt vele malen erger is dan een kritische journalistiek”

In feite dialogeren de Belgische bisschoppen voortdurend met de kaarten tegen de borst; wat nog een in het oog springend verschil is met de Duitsers, die de twistpunten ten minste nog openlijk benoemen.

Amper belangstelling in eigen land

Maar het laatste en misschien belangrijkste verschil met de Duitsers is dat er in België ook geen kritische pers meer lijkt te bestaan die hierop doorvraagt, en amper een breder publiek dat nog wakker ligt van wat de bisschoppen überhaupt wel en niet in Rome bespreken.

https://www.us12.list-manage.com/subscribe/post?u=d22144bf286104d517b638301&id=b3f10e4ed1

Wie zoekt naar reacties op het ad limina-bezoek in de Belgische media zal, los van de ‘eigen’ katholieke pers, weinig substantieels vinden. Dat kan niet eenzijdig aan de secularisatie verweten worden, want zelfs in de toch ook verregaand geseculariseerde Nederlandse media was beduidend meer aandacht voor de (welbeschouwd minder spannende) Rome-reis van de Nederlandse bisschoppen.

Slagen in de lucht

Maar de Vlaamse kwaliteitskranten lijken het bezoek grotendeels genegeerd te hebben en de publieke omroep VRT wijdde er bij de start één tamelijk nietszeggend itempje aan. Daarin mocht een zelfverklaard ‘expert religie’ wat loze slagen in de lucht doen, waarna nooit meer gecheckt werd of ze bewaarheid werden. (Het antwoord op die vraag is overigens: nee.)

Internationaal werd er met bovengemiddelde belangstelling naar het Belgische bezoek gekeken, juist ook vanwege de progressieve voorstellen over het homopastoraat. Maar in België zelf vinden we vooral luie, onverschillige journalistiek over de katholieke Kerk – wat echt vele malen erger is dan een kritische journalistiek.

Prangende vraag

Dat maakt de (overigens absoluut niet cynisch bedoelde) vraag voor de Belgische Kerk des te prangender: waar liggen dan die ‘kansen’ waar kardinaal De Kesel het over heeft? Natuurlijk gaat dat niet primair over de vraag hoe vol de kerkbanken zitten, maar evenmin gaat het over hoe ‘progressief’ het pastoraat precies is. Het is inderdaad veel wezenlijker: hoe geeft de Kerk een stem én handen en voeten aan het Evangelie in een zo massief onverschillige cultuur?

https://www.kn.nl/donaties/

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.