Mocht Donald Trump de Amerikaanse verkiezingen winnen, dan wijst alles erop dat het Vaticaan zijn belangrijkste partner op het wereldtoneel kwijtraakt. Daarom hoopt de Heilige Stoel waarschijnlijk dat de naderende EU-verkiezingen tot een sterkere Europese Unie zullen leiden.
De aandacht voor de Europese verkiezingen die begin juni plaatsvinden, is altijd matig. Maar één land, dat zelf niet eens tot de EU behoort, zal waarschijnlijk gespannen naar de uitslag kijken.
Vaticaanstad heeft namelijk een duidelijke reden om op een versterkte Unie te hopen: mocht Donald Trump in de VS weer aan de macht komen – wat volgens de huidige peilingen zomaar kan gebeuren – dan hoopt paus Franciscus waarschijnlijk dat een assertievere, meer invloedrijke EU de belangrijkste Vaticaanse partner wordt op het wereldtoneel.
De grootste bedreiging voor die ambitie lijkt het vooruitzicht dat eurosceptische partijen aanzienlijke winst zullen boeken. Peilingen in onder meer Frankrijk, Oostenrijk en Duitsland tonen dat dergelijke partijen op enorme aantallen stemmen kunnen rekenen.
In die context lijkt het doel van het Vaticaan te zijn om de centristische krachten te versterken die de EU bij elkaar willen houden. Dat is ook de strekking van een recente brief van kardinaal Matteo Zuppi en bisschop Mariano Crociata, voorzitter van de Europese bisschoppenconferenties.
Centraal in de brief staat vooral de zorg over wat Zuppi en Crociata de “nationalistische verleiding” noemen, waarmee ze de aantrekkingskracht bedoelen van eurosceptische krachten zoals de Italiaanse Lega-partij, Alternative für Deutschland en de Nederlandse PVV.
“Dierbaar Europa, het is tijd voor een nieuwe robuuste herlancering van de weg als Unie naar een steeds vollediger integratie”, schrijven Zuppi en Crociata. De twee prelaten roepen op tot “een assertief buitenlands beleid, een gemeenschappelijke defensie en een uitbreiding naar landen die nog geen lid zijn”.
“Historisch gezien heeft het Vaticaan altijd een grootmacht opgezocht als partner voor wereldwijde diplomatie.”
Tweet dit!
Met andere woorden: meer Europa, niet minder. Het meest opmerkelijk is de oproep voor een “assertief buitenlands beleid”, wat in deze context alleen maar kan slaan op een beleid dat niet klakkeloos dat van de Verenigde Staten volgt.
Historisch gezien heeft het Vaticaan altijd een grootmacht opgezocht als partner voor wereldwijde diplomatie, zoals het Heilige Roomse Rijk en machtige katholieke monarchieën. Na de Tweede Wereldoorlog was die grootmacht bijna standaard de Verenigde Staten, gezien als de meest betrouwbare partner in een grotendeels bipolaire wereld.
In het Franciscus-tijdperk is die neiging om naar de VS te kijken al aan het veranderen in de richting van een meer multipolaire benadering, waarbij de inhoudelijke standpunten van het Vaticaan vaak dichter bij die van de BRICS-coalitie liggen – Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika – dan bij het Witte Huis of de NAVO.
Toch blijft de VS een onmisbare speler in mondiale aangelegenheden. Ondanks spanningen tussen Franciscus en president Joe Biden over zaken als het bewapenen van Oekraïne of het steunen van Israël, bestaat er over de meeste andere kwesties een fundamentele sympathie tussen de twee.
Dat zou veel minder het geval zijn bij een nieuwe regering-Trump, wat betekent dat het Vaticaan op zoek zou moeten naar een nieuwe grootmacht als partner.
Onlangs stelden de bekende Europese analisten Ivan Krastev en Mark Leonard dat de centrumdemocraten het in de komende verkiezingen slim kunnen spelen door een versterkte EU als tegenwicht voor de mogelijke comeback van Trump te presenteren. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de meerderheid van de kiezers, zowel conservatief als liberaal, niet op een nieuwe overwinning van Trump zit te wachten.
Impliciet lijkt dat ook de hoop van Zuppi en Crociata te zijn – en vermoedelijk ook van hun baas. Op 10 juni zou moeten blijken hoe goed die strategie heeft uitgepakt.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
