De nieuwe nuntius voor België en Luxemburg, mgr. Franco Coppola, krijgt het druk: de komende twee jaar worden behalve kardinaal Jozef De Kesel ook de bisschoppen van Doornik en Namen en de hulpbisschop van Waals-Brabant 75. Een verkenning van de mogelijke pistes voor hun opvolging.
Voor alle duidelijkheid: speculeren over bisschopsbenoemingen is riskant. Allereerst kerkrechtelijk: alle voorafgaande werk van nuntius en Congregatie voor de Bisschoppen ten spijt, zulke benoemingen komen de opvolger van Petrus toe en niemand anders. En paus Franciscus liet al vaker zien dat hij zich persoonlijk met benoemingen inlaat en daarbij eigenzinnig durft te zijn, getuige bijvoorbeeld de benoeming in 2019 van trappistenabt Lode Van Hecke tot bisschop van Gent.
Daarnaast kunnen ook trivialiteiten een rol spelen. Zo liet de benoeming van mgr. Van Hecke op zich wachten, omdat toenmalig nuntius Augustine Kasujja de afgewerkte terna (de voordracht van drie kandidaten) niet naar Rome stuurde toen hij voor een tijd naar zijn thuisland trok. De paus kan trouwens de terna negeren: volgens Kasujja’s voorganger, kardinaal Karl-Josef Rauber, deed paus Benedictus XVI dat toen hij in 2010 mgr. André Léonard van Namen naar Mechelen-Brussel verplaatste.
Hoe dit alles ook zij, vandaag, zaterdag 26 februari, begint een nieuwe stoelendans voor de Belgische bisschoppen. Dan wordt de hulpbisschop van Waals-Brabant, mgr. Jean-Luc Hudsyn, 75. Hij liet anderhalve week geleden via Facebook al weten dat hij zijn ontslagbrief naar de paus had gestuurd. “Zolang er wordt nagedacht over wie mij moet opvolgen, blijf ik echter beschikbaar om mij – actief! – in te zetten voor de Kerk in Waals-Brabant”, schreef hij. Met andere woorden: als het moet, blijf ik nog even.
Vast staat dat de huidige bisschoppenconferentie eind september onder leiding van ontslagnemend aartsbisschop Jozef De Kesel naar Rome reist voor het uitgestelde ad limina-bezoek. Op 17 juni wordt de primaat van België 75 en dient ook hij dus zijn ontslag als aartsbisschop van Mechelen-Brussel in. Wellicht behoudt de kardinaal zijn opdrachten in de wereldkerk: hij is in Rome onder meer lid van het Dicasterie voor Leken, Gezin en het Leven. Maar gezien zijn wankele gezondheid verwacht niemand dat hij erop aandringt om actief aartsbisschop te blijven.
In het najaar begint dus de zoektocht naar een nieuwe aartsbisschop. Twee namen gaan over de tongen: bisschop Jean-Pierre Delville van Luik en hulpbisschop Jean Kockerols van Brussel. Delville staat vooraan, want hij is een man naar paus Franciscus’ hart: hij raakte tijdens zijn studie in Rome betrokken bij Sant’Egidio en was voor zijn bisschopsbenoeming hoogleraar kerkgeschiedenis en een tijdje woordvoerder van de bisschoppenconferentie.
Bovendien zit met de nog niet eens zestigjarige Eric de Beukelaer, ook oud-woordvoerder van de bisschoppen en inmiddels vicaris-generaal, de gedoodverfde opvolger voor Delville al klaar in Luik.
Mgr. Delville werd in april echter 70. Volgens de ongeschreven Belgische traditie volgt op Vlaming De Kesel een Franstalige aartsbisschop, maar de voorbije keren zaten de Franstalige aartsbisschoppen er steeds maar kort. Dat probleem doet zich niet voor bij de tweetalige hulpbisschop van Brussel, Jean Kockerols, die nog maar 63 is. Talloze stemmen verzuchten echter ‘Nee toch’ – zijn stroeve bestuursstijl maakt hem niet overal geliefd.
Maar misschien neemt de nieuwe nuntius het ruime plaatje in ogenschouw in plaats van benoeming per benoeming te werken. In respectievelijk april en juni 2023 doen ook mgr. Guy Harpigny in Doornik en mgr. Pierre Warin in Namen hun ontslagbrief op de bus. Op Delville en Kockerols na wordt dus in korte tijd het hele tweetalige (Mechelen-Brussel en Brussel) en Franstalige episcopaat vervangen. Tijd om nieuwe herders te zoeken en meteen de beste man op de goede plaats te zetten?
De al genoemde De Beukelaer hoort daar ongetwijfeld bij, bijvoorbeeld als hulpbisschop van Waals-Brabant of – waarom niet? – meteen als aartsbisschop. Of promoveert de paus alsnog mgr. Johan Bonny van Antwerpen naar het aartsbisdom? Dat zou een statement van formaat zijn, gezien Bonny’s pleidooien voor een homo-vriendelijkere Kerk, onlangs overgenomen door de invloedrijke Luxemburgse kardinaal Jean-Claude Hollerich.
Er zijn ook outsiders. Koen Vanhoutte is drie jaar hulpbisschop van Vlaams-Brabant en Mechelen en zijn beheerste bestuursstijl maakt indruk. Zijn vicariaat is groter dan menig ander bisdom, telt de meeste inwoners en is complex want weinig homogeen. Vanhoutte wist de oprichting van vier pastorale regio’s, die onder zijn voorganger al op de tekentafel lag, door te voeren zonder commotie of grote tegenstand, geen geringe verdienste.
En als de paus uit een jongere vijver vist? Godfried Danneels was destijds pas 44 toen hij bisschop van Antwerpen werd.
Ook buiten de bisdommen zijn trouwens bekwame mannen beschikbaar: dominicaan Didier Croonenberghs (Luikenaar in Antwerpen), jezuïeten Jacques Haers (net emeritus in Leuven) en Johan Verschueren (ex-provinciaal, nu in Rome) of norbertijn Bruno Aerts (Antwerps vicaris-generaal). En al wie de nieuwe provinciaal van de scheutisten ontmoet, denkt dat ook die man ooit een mijter draagt. De Congolese missionaris Martin Mvidubulu Mavinga werd in Vlaanderen priester gewijd, en aangezien er geen Kerk is zonder missie, zou ook hij hier perfect bisschop kunnen worden.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
