Het Vaticaan heeft zijn besluit uit 1974 openbaar gemaakt waarin de authenticiteit van Mariaverschijningen die tussen 1945 en 1959 in Amsterdam zouden hebben plaatsgevonden, wordt ontkend.
Het persbericht van het Dicasterie voor de Geloofsleer is even kort als cryptisch: gewoonlijk maakt men geen beslissingen openbaar over vermeende bovennatuurlijke verschijnselen, maar “vanwege de aanhoudende twijfels” maakt men daar nu een uitzondering op.
Op 27 maart 1974, zo vervolgt de verklaring, oordeelde de toenmalige Congregatie voor de Geloofsleer unaniem dat de Amsterdamse verschijningen niet van bovennatuurlijke oorsprong waren. Op 5 april 1974 werd de beslissing bekrachtigd door paus Paulus VI.
“Dit wordt hierbij bekend gemaakt opdat het heilige Volk van God en zijn herders er de gepaste consequenties aan kunnen verbinden”, besluit het bericht.
De verklaring roept naar goed Romeins gebruik meer vragen op dan die beantwoordt. Gepaste consequenties? Welke dan, en voor wie? En over welke “aanhoudende twijfels” gaat het? De zaak was toch eind 2020 al beslist, toen bisschop Jan Hendriks verduidelijking had gevraagd en gekregen in Rome over de vermeende verschijningen aan Ida Peerdeman?
Het antwoord toen was glashelder: met de titel voor Maria ‘Vrouwe van alle volkeren’ is op zichzelf theologisch niets mis, en de volksdevotie die daaromheen gegroeid is mag dus ook best doorgaan, maar dat mag op geen enkele manier worden geïnterpreteerd als een erkenning van de authenticiteit van de visioenen van Peerdeman. Die waren in 1974 namelijk al afgewezen door het hoogste kerkelijke gezag.
Toch bleef er ook na deze verklaring “soms toch nog verschil van inzicht over de interpretatie van de tekst uit 1974” bestaan, zo meldt het bisdom Haarlem-Amsterdam naar aanleiding van de nieuwe Vaticaanse verheldering.
Bij wie dan? Het bisdom zegt het niet, maar het heeft er alle schijn van dat het hier gaat om de stichting Lourdes aan de Amstel, die al jaren fanatiek geld werft voor een megalomane bedevaartskerk bij de Amsterdamse Rai, maar bovendien naast de (onomstreden) titel ‘Vrouwe van alle volkeren’ ook goedkeuring wil voor de (omstreden) titel ‘Medeverlosseres’ voor Maria. Dit is een grotere uitdaging voor de katholieke orthodoxie, omdat we immers maar één Verlosser belijden en dat is Christus.
In een recent persbericht van de stichting Lourdes aan de Amstel, betaald rondgepompt via de commerciële berichtendienst van persbureau ANP, werd nog gesteld dat de devotie tot de Vrouwe van alle Volkeren “nog niet volledig” door Rome erkend is.
“De huidige status voor de devotie wordt sinds 1974 gekwalificeerd als het zogenaamde ‘non constat’”, zo beweert de stichting, “dit komt enigszins overeen met wat de nieuwe normen voor de beoordeling van verschijningen (uitgebracht 17 mei jongsleden) als ‘nihil obstat’ omschrijven. Dit houd een neutrale positie in ten opzichte van het bovennatuurlijke karakter.”
Deze bewering wordt nu door het Dicasterie voor de Geloofsleer als vals van de hand gewezen. Het Vaticaanse oordeel in 1974 was weldegelijk ‘constat de non’ en niet ‘non constat’, zoals Lourdes aan de Amstel beweerde.
Het klinkt misschien als muggenzifterij in het Latijn, maar het verschil is wezenlijk. ‘Non constat de supernaturalitate’ wil zo veel zeggen als: wij hebben niet kunnen constateren dat deze verschijnselen bovennatuurlijk zijn, maar dus ook niet dat ze het niet zijn.
Maar de paus en Romeinse Curie zeiden indertijd unaniem en zonder aarzelen: ‘constat de non supernaturalitate’: wij constateren dat deze verschijnselen niet bovennatuurlijk zijn. Kortom: een fabricaat, verzinsels, boerenbedrog van een fantast.
Zo stellig is het Vaticaan niet vaak, een ‘non constat’ is gebruikelijker omdat zoiets ongrijpbaars als een visioen nu eenmaal moeilijk te bewijzen of te ontkrachten is. Precies om die reden zijn die nieuwe Vaticaanse richtlijnen waar het persbericht van Lourdes aan de Amstel ook op zinspeelt, nog veel terughoudender om überhaupt iets te zeggen over bovennatuurlijke fenomenen.
Liever beoordeelt men de boom voortaan aan de vruchten; deugt de theologie, is er een levendige devotie. Dat is in potentie inderdaad goed nieuws voor de adepten van de Vrouwe van alle volkeren.
Maar Lourdes aan de Amstel ging er wel erg snel mee aan de haal, en trok in een persbericht met halve waarheden en hele leugens een nieuw rookgordijn op over de door het Vaticaan gewoon ondubbelzinnig afgekeurde ‘verschijningen’ aan Ida Peerdeman.
Daar steekt het Vaticaan nu een stokje voor. Waarmee ook de slotopmerking van het Dicasterie over “gepaste consequenties” beter begrepen kan worden. Deze extra verduidelijking geeft het bisdom Haarlem-Amsterdam een instrument in handen om op treden tegen misleidende claims zoals die van Lourdes aan de Amstel.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.