Tientallen kinderen wachtten gisteren tevergeefs op een glimp van de paus. In plaats daarvan verscheen een foto die meer vragen oproept dan beantwoordt – en misschien precies daarom werd gekozen.
Voor de meer dan honderd kinderen die gisterenmiddag voor het Gemelli-ziekenhuis in Rome kwamen bidden voor de paus, moet het een grote teleurstelling zijn geweest. Ze hoopten dat ze Franciscus’ gezicht even zouden zien voor het raam. Maar niets, nog geen schim achter het gordijn.
In plaats daarvan moesten ze het met een kort briefje stellen. “Ik weet dat veel kinderen voor me bidden; sommigen van hen kwamen vandaag naar Gemelli als een teken van nabijheid”, schreef de paus daarin. “Dank jullie wel, lieve kinderen! De paus houdt van jullie en wacht altijd om jullie te ontmoeten.”
En toen, op dezelfde dag, bracht de Vaticaans persdienst – voor het eerst sinds de paus dik een maand geleden werd opgenomen – ook een foto naar buiten. Van de paus, biddend in de kapel, van schuin achter gezien. Zelfs op die ene foto die nu gepubliceerd is, zien we zijn gezicht niet.
Waarom niet? Waarom doet het Vaticaan zo geheimzinnig over hoe de paus eruitziet? Is hij er dan soms zo beroerd aan toe? Maar dan nog: door dan zo’n foto naar buiten te brengen, vergroot je toch alleen maar de onrust, de speculaties?
Velen hebben al gewezen op hoe paus Johannes Paulus II, die precies twintig jaar geleden ook al met ademhalingsproblemen in het Gemelli lag, wel de gewoonte had om voor het raam te verschijnen. Maar ‘JP2’ was zich dan ook erg bewust van de kracht van het beeld, wordt daar dan aan toegevoegd, en wist heel goed dat hij indruk maakte met hoe hij de last van de ouderdom en de vergankelijkheid droeg.
Toch zou het onjuist zijn om te suggereren dat Franciscus hier heel anders in staat. Ook hij is zich terdege bewust van de kracht van het beeld. We mogen er ook van uitgaan dat hij zelf welbewust de regie voert van wat de persdienst wel en niet naar buiten brengt.
Daarbij maakt hij dan eenvoudigweg een andere keuze dan het tonen van zijn ziekte en ouderdom. Wat wil hij dan laten zien? Ook dit is speculatie natuurlijk, maar de foto zelf geeft wel een overduidelijke hint.
De foto lijkt achteloos genomen, een kiekje, maar de compositie is uitgesproken ‘christocentrisch’: alle zichtlijnen in de foto leiden naar Christus aan het kruis rechtsboven. En verder is Christus nog aanwezig op de foto in de kruiswegstaties links aan de muur, een Heilig Hart-icoon, tot tweemaal toe het Christusmonogram (☧) op een kaars, op een tweede crucifix en in het Woord Gods (het Missaal of Bijbelboek op het altaar) en natuurlijk in het Allerheiligst Sacrament – bij het tabernakel brandt de godslamp, teken dat het Lichaam van Christus, de gewijde hostie, daarin aanwezig is. Zelfs de zonnebloem aan de voet van het altaar wordt vaak als een symbool gebruikt van de mens die zich tot het Licht van Christus wendt, zoals deze bloem zich naar de zon toe draait.
Daar zit de paus dan bij, meer een bijzaak op de foto dan de hoofdzaak, met slechts de paarse priesterstola – symbool van Christus als Goede Herder – om de schouder geslagen. Hij nodigt ons uit om mee te kijken naar wat hij ziet. “Het draait niet om mij”, lijkt hij te zeggen, “richt de blik op Christus.”
Dat is een terugkerend refrein in zijn pontificaat, en deze foto bewijst juist hoe bewust ook deze paus is van de kracht van het beeld. Vermoedelijk ergert het hem vreselijk dat de roep om een foto van de zieke paus zo aanzwelt. Van weeromstuit publiceert hij een foto die geen medische update is, maar een woordeloze preek voor de Veertigdagentijd.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
