De vervroegde parlementsverkiezingen hadden een einde moeten maken aan de politieke chaos in Irak. Voorlopig lijkt die echter alleen maar erger te worden, ook onder de kleine christelijke minderheid. Wat speelt er achter de schermen?

Op 10 oktober vonden in Irak vervroegde parlementaire verkiezingen plaats. De vooral door jongeren gedragen protestbeweging die in oktober 2019 spontaan was ontstaan, had het naar voren schuiven ervan onvermijdelijk gemaakt.

Iraakse jongeren waren met miljoenen de straat opgegaan om te protesteren tegen de alles verstikkende corruptie in hun land, waar ze hun eigen politieke elites verantwoordelijk voor hielden. Massale jeugdwerkeloosheid, een stagnerende economie, een elektriciteitsuitval die kan oplopen tot 20 uur per dag en een falend gezondheidssysteem vormden de achtergrond van de woede van vele Irakezen.

Bloedbad

De protestbeweging werd uiteindelijk bloedig neergeslagen en vooral pro-Iraanse milities worden hiervoor verantwoordelijk gehouden. Volgens mensenrechtenorganisaties zijn minstens zeshonderd Iraakse jongeren gedood en vielen er meer dan 30.000 gewonden.

Dalia al-Aqidi van het Center for Security Policy vergeleek deze gebeurtenissen niet ten onrechte met het bloedbad, 32 jaar geleden, op het Tiananmenplein in de Chinese hoofdstad Beijing. Dat bloedbad werd door de hele vrije wereld verontwaardigd veroordeeld, maar niemand lijkt zich te bekommeren om het geweld tegen Iraakse jongeren dat aanhoudt tot op heden. De jongere generaties in Irak lijken daarom alle hoop verloren te hebben.

Alternatief

De politieke klasse in Bagdad zag zich uiteindelijk genoodzaakt om, waarschijnlijk knarsetandend, vervroegde verkiezingen uit te schrijven. De leiding van de protestbeweging riep echter op om die te boycotten. omdat ze niet langer geloofde in een hervorming van het politieke systeem van binnen uit. Ze liet zich echter niet uit over de vraag wat dan eigenlijk het alternatief is voor democratische verkiezingen.

Sleutelrol al-Sadr

In het Iraakse politieke steekspel vervult de sjiitische leider Muqtada al-Sadr al jaren een sleutelrol. Hij heeft bewezen dat hij met alle winden mee kan waaien. In eerste instantie steunde hij in 2019 de eisen van de demonstranten, om zich later tegen hen te keren. Op 15 juli riep hij zijn aanhangers op om de verkiezingen te boycotten.

Het merkwaardige is echter dat al-Sadr deze verkiezingen juist gewonnen heeft. Van de 22 miljoen kiesgerechtigde Irakezen kwam uiteindelijk volgens officiële bronnen 41 procent opdagen, een voor Irak een historisch lage opkomst. Het Iraakse parlement heeft 329 zetels. De Sairoon-coalitie van al-Sadr had er 54, maar veroverde volgens de voorlopige uitslag dit keer zeventig zetels.

De formatie

Opvallend was ook het buitengewoon slechte resultaat van de Fatah-coalitie die bestaat uit pro-Iraanse milities. In 2018 won deze lijst 48 zetels,  maar dit aantal is gereduceerd tot veertien. Teheran zal niet blij zijn geweest met deze verkiezingsuitslag.

Na het bekendmaken van de uitslag begonnen pro-Iraanse milities dreigementen te uiten en lieten ze weten “deze gefabriceerde resultaten” niet te accepteren. Wat weinig goeds voorspelt voor de formatie van een nieuwe regering.

De christelijke zetels

Volgens een officieel quotum worden vijf van de 329 zetels in het parlement in Bagdad toegewezen aan christenen. In de maanden voor de verkiezingen leefde er grote onrust onder de Iraakse christenen, die waarschijnlijk nog maar met minder dan 250.000 zijn.

De onrust had alles van doen met de gang van zaken rond de verkiezingen in 2018. De Chaldeeuws-katholieke patriarch Louis Raphael Sako zei ruim voor de verkiezingen in gesprek met missiepersdienst Fides al dat hij vreesde dat een groot deel van de Iraakse christenen niet zou gaan stemmen. Hij weet dit vooral aan fraude en het wantrouwen van christenen, omdat hun vijf zetels in 2018 “werden gestolen”.

Verdwenen stemmen

De christelijke partij Beth Nahrain sprak in dit verband over “politieke manipulatie”. In 2018 hadden de grote politieke blokken in Irak ervoor gezorgd dat de voor christenen gereserveerde zetels terecht kwamen bij hun eigen kandidaten. Duizenden door christenen uitgebrachte stemmen bleken verdwenen te zijn. Beth Nahrain riep haar aanhangers daarom op om de verkiezingen afgelopen weekend te boycotten.

Problematisch figuur

Welke mechanismen zijn hier achter de schermen werkzaam? Veel Iraakse christenen waren in 2018 geschokt toen bleek dat twee van de vijf voor hen gereserveerde zetels waren gewonnen door kandidaten van de Babylon-beweging. Dit is de politieke vleugel van de Babylon-brigade, die zichzelf presenteert als een christelijke militie onder leiding van Rayan al-Kildani.

al-Kildani is op zichzelf al een problematisch figuur, omdat hem in 2019 sancties werden opgelegd door de Amerikaanse overheid wegens “corruptie en serieuze schendingen van de mensenrechten”. Bijkomend probleem is dat de Babylon-brigade deel uitmaakt van het pro-Iraanse Volksfront. Er doen berichten de ronde dat veel leden van de Babylon-brigade sjiitische moslims zijn. De kandidaten van de Babylon-beweging werden in 2018 aan parlementszetels geholpen door stemmen uit het sjiitische zuiden van Irak.

Vrees

De uitslag van de afgelopen verkiezingen staat nog niet definitief vast, maar donderdag meldde het Koerdische persagentschap Rudaw dat de Babylon-beweging vier van de vijf christelijke zetels zou hebben gewonnen.

Het bevestigde slechts wat de christelijke schrijver Nasim Sadiq al vreesde. Hij stelde bitter dat Bagdad tegen de christenen zei dat “ze hun vijf zetels moesten pakken. Het is jullie recht. Om ze vervolgens weer te stelen”. Dit laatste is een verwijzing naar de Babylon-beweging. Voor Sadiq is het helder “dat de christenen in Irak niet het recht hebben om kandidaten te kiezen die werkelijk opkomen voor hun belangen”.