Dat paus Paulus VI in de jaren zestig zusters in Belgisch Congo zou hebben toegestaan non-abortieve anticonceptie te gebruiken na verkrachting is een mythe.
Weliswaar staat de Kerk toe na verkrachting conceptie te voorkomen, maar niet de innesteling van de eventuele bevruchte eicel.
Dat is nooit door een paus bekrachtigd, ook niet door Paulus VI. Dat hij een van de theologen die deze visie ontwikkelden later tot kardinaal verhief, is door velen als een bevestiging gezien.
Kennelijk ook door paus Franciscus, die dit als voorbeeld aanhaalde tijdens zijn persgesprek op de terugvlucht van Mexico naar Italië vorige week. Toen werd hem gevraagd of abortus of anticonceptie geoorloofd waren met het oog op het Zika-virus en de onbevestigde vermoedens dat dit microcefalie kan veroorzaken.
Abortus wees hij radicaal van de hand, maar voor non-abortieve anticonceptie leek hij een uitzondering te maken, zo bevestigde ook de Vaticaanse woordvoerder later.
Dat paus Franciscus het mis had over zijn voorganger Paulus VI was niet zo erg. Wel dat hij het vermijden van bevruchting na verkrachting gelijk leek te stellen met het opzettelijk onvruchtbaar maken van de vrijwillig aangegane huwelijksdaad teneinde een mogelijk defect aan een eventuele baby uit te sluiten.
En dat is precies wat paus Paulus VI in zijn encycliek Humanae Vitae (nr. 14) verwerpt, zoals de internationale koepel van katholieke pro-life- en gezinsorganisaties Voice of the Family direct betoogde.
In een helder essay legt de Amerikaanse moraaltheologe Janet E. Smith uit hoe de vork in de steel zit rond het concept van het mindere kwaad en het vermeende conflict tussen het vijfde en zesde gebod.
Als langjarig lid van de Pauselijke Commissie voor het Gezin doet ze dat zonder de paus zelfs maar te noemen. Iets dergelijks doet ook de Duitse psychiater Christian Spaemann.
De Amerikaanse commentatoren Jeff Mirus en Phil Lawler, beiden door en door katholiek en pausgetrouw, gaan een stapje verder door te constateren dat paus Franciscus er dus naast zat.
En dat is niet voor het eerst, maar nooit eerder zo onmiskenbaar, mede door de bevestiging achteraf door de Vaticaanse woordvoerder dat de paus het toch echt over (non-abortieve) anticonceptie had gehad.
De uitspraak van de paus heeft weliswaar geen leerstellige status, maar de verwarring en de irritatie, schade zelfs volgens Phil Lawler, zijn er niet minder om.
Schadelijk, omdat door de waarheid te spreken aan de reputatie van de paus afbreuk wordt gedaan. Maar omgekeerd lijdt de waarheid schade door te zwijgen.
De paus zelf erkende lang geleden dat interviews niet zijn sterkste kant zijn als het om gevoelige onderwerpen gaat. Is het dan niet beter desnoods te zwijgen dan onnodige verwarring en vervreemding te veroorzaken, vraagt Phil Lawler zich af. Dat weet dat legertje pauselijke adviseurs toch ook?
