<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
image
Foto: KN - Jan Peeters
Column

Fides et Ratio: zonder de rede geen evangelisatie

Rob Mutsaerts 12 oktober 2021

Vertrouwt de Kerk te veel op de logica van heidense filosofen en te weinig op de Bijbel? Integendeel – de ratio is juist nodig om effectief het geloof te kunnen verkondigen.

Ik heb een e-mailuitwisseling met een protestant. Hij kent mij van internet, ik ken hem in het geheel niet. Het meest recente dispuut ging zo. Onze protestantse vriend is van mening dat katholieken te veel vertrouwen op ratio en logica, en te weinig op de Bijbel. De katholieke Kerk zou op een bepaald punt in de geschiedenis haar oren teveel hebben laten hangen naar het heidens gedachtegoed van de antieke filosofen.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Heidense invloeden?

Dat wij leunen op de logica van Aristoteles en Plato is zonder meer waar. Denk aan de godsbewijzen van Thomas van Aquino. Hier komt geen bijbelse argumentatie aan te pas. Thomas’ Summa Theologiae wordt beschouwd als het hoogtepunt van de scholastiek, waarbij filosofie en theologie teruggrijpen op de heidense filosoof Aristoteles. Maar betekent dit nu dat heidense invloeden de r.-k. Kerk zijn binnengedrongen?

Vormgeving

Stel jezelf de vraag: hoe kunnen we effectief evangeliseren? Op welke manier kun je in een seculiere cultuur het bijbelse geloof verkondigen, zonder concessies te doen? Ik meen dat bepaalde protestantse denominaties hierin behoorlijk succesvol zijn.

Ik merk wel dat zij – terwijl hun verkondiging glashelder is – concessies doen qua (liturgische) vormgeving. Die heeft wel erg veel weg van seculiere evenementen: qua podia, zang, muziekinstrumenten, licht en geluid is het nauwelijks te onderscheiden van een popconcert. Orgels, liturgische kleding en preekstoelen kom je er niet tegen. Het zijn pogingen om het christendom aan de seculiere man te brengen.

Valse tegenstelling

Onze protestante briefschrijver is van mening dat als hij moet kiezen tussen orthodoxie en liturgie, hij voor orthodoxie kiest. Mij lijkt dit een valse tegenstelling. Als ik orthodox wil blijven, kan ik geen concessies doen aan de liturgie.

https://www.us12.list-manage.com/subscribe/post?u=d22144bf286104d517b638301&id=b3f10e4ed1

Kijk eens naar de apostelen. Zij missioneerden in de heidense Grieks-Romeinse cultuur die totaal onbekend was met waar het de apostelen nu juist om te doen was. Eenvoudigweg citeren uit het Oude Testament en de woorden van Jezus had geen enkele zin, want voor de meeste mensen hadden die geen enkel gezag. In plaats van concessies te doen aan hun identiteit, voegden zij er iets aan toe dat voor elke mens herkenbaar is: de rede, de logica, verstandelijke argumenten.

Gemeenschappelijke basis

Aldus is er een gemeenschappelijke basis waarop je verder kunt bouwen. De apostelen en de kerkvaders maakten gebruik van de manier van argumenteren van de Griekse filosofen en integreerden die in hun eigen christelijke traditie. Het fungeerde als brug tussen de christenen en de buitenwereld. Dit was een manier om Christus te verkondigen in een seculiere maatschappij. Het bleek effectief te zijn.

Argumenten zijn nodig

Er kwam een kink in de kabel met Luther, die uiterst vijandig stond tegenover deze manier van doen. Hij meende dat de Kerk haar identiteit te grabbel gooide door gebruik te maken van het gedachtegoed van Plato en Aristoteles. Maar Luther zat er naast.

De Kerk heeft gewoon het voorbeeld van Petrus gevolgd. Hij zegt ons dat we altijd bereid moeten zijn om verantwoording af te leggen van het geloof dat in ons leeft. Je zult dus argumenten aan moeten dragen, zonder argumenten valt er geen verantwoording af te leggen. Hou kun je trouwens een ander warm laten lopen voor je geloof als je geen argumenten hebt? En kijk eens naar Paulus, naar hoe hij te werk gaat op de Aeropaag bij de Atheners.

https://www.kn.nl/abonnementen/

En zo is het altijd gegaan. Denk aan de heiligen Justinus, Augustinus, Athanasius en John Henry Newman, of aan schrijver G.K. Chesterton. Rationeler dan Thomas van Aquino kun je het al helemaal niet krijgen. Allen maakten ze gebruik van de ratio, van hetgeen christenen en niet-christenen gemeen hebben.

Geloof en rede

Nogmaals, atheïsten overtuig je niet door de Bijbel te citeren, simpelweg omdat die voor hen geen enkel gezag heeft. Ook katholieken zouden eens wat meer aandacht mogen besteden aan het rationele aspect van ons geloof. Sinds de jaren zestig hebben we het ongelooflijk versimpeld. Het uitte zich in de meest onnozele manieren van liturgie vieren. Tja, zoals je gelooft, zo zul je vieren. De Oude Mis verdient eerherstel. Het gezond verstand ook. Fides et Ratio – geloof en rede.

Mgr. Rob Mutsaerts is hulpbisschop van ‘s-Hertogenbosch. Hij schrijft maandelijks een column voor KN.nl.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.