De biecht is het mooiste voorbeeld van een kerkelijk gebruik dat door de samenleving als hopeloos ouderwets en moralistisch terzijde werd geschoven, om vervolgens in een moderner en nog veel moralistischer jasje te worden omarmd.
Waar de Kerk tenminste nog zoiets als biechtgeheim en besloten biechthokjes kent, telt de moderne seculiere biecht pas wanneer die openlijk beleden wordt. Liefst met veel misbaar, zelfverwijt, dikke tranen, mea culpa’s, plechtige beloftes van beterschap.
“Reputatiemanagement krijgt in een publieke biecht altijd voorrang op oprecht berouw”
Tweet dit!
Oude en nieuw media fungeren als biechtspiegel, en de publieke opinie zelf als onbarmhartige biechtvader. Geen mens hoeft op absolutie te rekenen, want het berouw wordt per definitie als onoprecht terzijde geschoven. De penitentie kan doorgaans samengevat worden als ‘einde loopbaan’. Of nou ja, tijdelijk dan toch, want deze biechtvader heeft in de praktijk een nogal kwakkelend geheugen. De tirannieke talkshowhost die nu wordt afgedankt, kan over een jaartje vast wel weer bij een andere zender aan de slag, zeker als hij het trucje van de publieke biecht een beetje in de vingers heeft.
Er kan van alles gezegd worden over hoe media en publiek dit cynische mechanisme in stand houden, maar zullen we het ook even hebben over de organisaties waarin de ‘biechtelingen’ functioneren? Hun primaire bezorgdheid is doorgaans de eigen reputatie; zelfs het geweten is daaraan ondergeschikt.
BNNVARA was al tijden op de hoogte van het onveilige werkklimaat bij De Wereld Draait Door, maar had toch kennelijk de publiciteitsstorm nodig om “indringende gesprekken” te gaan voeren met de betrokkenen.
Hetzelfde kan overigens gezegd worden van de katholieke bisschoppen in Frankrijk, die momenteel geplaagd worden door een golf van misbruikschandalen. Ook zij wisten al minstens een jaar tot in detail van het misbruik en het toedekken daarvan in de eigen gelederen, maar hadden de personthullingen nodig om echt in actie te komen en passende maatregelen te nemen.
Weer leek de zorg om reputaties en posities groter dan de zorg om slachtoffers – het is om moedeloos van te worden.
Waarmee ik overigens niet wil zeggen ‘in actie komen’ in alle gevallen hetzelfde als ‘in de openbaarheid treden’. Het is een modern misverstand dat ‘waarheidsvinding’ en ‘openbaarheid’ altijd synoniemen zijn.
Voor waarheidsvinding is absoluut een belangrijke, onmisbare rol weggelegd voor media, daar niet van. Maar in de publieke verontwaardiging die daarop volgt kan de waarheid weer even snel ondergesneeuwd raken. En sowieso is publiciteit een troebele biechtspiegel, omdat reputatiemanagement altijd voorrang krijgt op oprecht berouw.
Die goede oude biecht krijgt er steevast weer van langs, maar die blijkt toch echt zo gek nog niet. Voor de vorming van een solide geweten kun je beter naar de stilte van een barmhartige God luisteren, dan naar het lawaai van Twitter en talkshows.
 |
Gratis kennismaken met KN?Dit commentaar is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad nr. 47. Vrijblijvend kennismaken met KN? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan! |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
