“Ik ging deze week op zoek naar vredesduiven. De-escalerende taal en acties”, zo schreef columniste Rosanne Hertzberger onlangs in NRC. “Ik zocht en vond bitter weinig. Zag eigenlijk alleen leiders die olie op het vuur gooiden.” Haar opmerkingen zijn zeer terecht en worden te weinig gehoord in alle reacties op de Russische invasie in Oekraïne.
Die escalatie zie je niet alleen bij politiek leiders, maar ook in de publieke opinie. Er zitten weinig verstandige grijstinten meer tussen de hysterische weerzin tegen alles wat Russisch is – ‘we voeren geen Tsjaikovski meer uit; de man was weliswaar volstrekt onverdacht, maar het voelt niet goed’ – en anderzijds het domme gedweep met Poetin van beroepsquerulanten als Baudet.
“Halen verzoenende woorden iets uit, als Poetin alleen de taal van tanks spreekt?”
Tweet dit! Hertzberger ziet echter één serieuze vredesduif over het hoofd, en dat is paus Franciscus. Vorige week hebben we in KN al uitvoerig stilgestaan bij de Vaticaanse opstelling in het conflict; die is – het zal geen verbazing wekken – steevast bemiddelend, Vaticaans staatssecretaris Parolin bood zelfs aan de onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne te leiden.
Dat is niet zozeer een verlegenheidskwestie – we herinneren ons Stalins smalende vraag over hoeveel divisies de paus beschikte – maar vooral een principiële, verbonden aan de religieuze uitgangspunten, ja aan het wezen van de Kerk en het pausdom zelf, die zichzelf ook theologisch als ‘middelaar’ begrijpen.
Maar gaat dat iets uithalen? De cynicus zal zeggen van niet; Poetin, in zekere zin toch Stalins erfgenaam, zal heus niet naar de paus luisteren, de president spreekt alleen de taal van tanks en ander aards machtsvertoon.
Maar kunnen we ook hier de nuance bewaren? Zeker, we moeten niet al te overspannen verwachtingen koesteren van alle pauselijke en breder kerkelijke inspanningen. Nota bene Titus Brandsma, die op 15 mei dan eindelijk heilig verklaard wordt, waarschuwde daar bijna een eeuw geleden al tegen.
“De vragen van de vrede overleven altijd de retoriek van de oorlog”
Tweet dit! In een commentaar in de Nieuwe Tilburgsche Courant van 27 oktober 1928 hekelde de karmeliet de naïviteit van katholieke pacifisten die “den Paus het liefst tot algemeen scheidsrechter benoemd zien, alsof zijn taak niet een hoogere was”.
Brandsma’s punt blijft geldig: alleen roepen dat je tegen oorlog bent, heeft weinig zin als er geen positieve visie aan verbonden is op wat vrede ten diepste is. Die vrede laat zich niet ‘even’ organiseren, niet door alle basisscholieren die lege flessen ophalen voor het goede doel, noch door een pauselijk scheidsrechter die vanaf zijn balkon aan het Pietersplein aandringt op verzoening en dialoog.
Maar dat wil ook niet zeggen dat dit alles zinloos is. De vragen van de vrede overleven altijd de retoriek van de oorlog. Nu halen wij moeiteloos miljoenen op voor de Oekraïner in nood, en dat is goed en nodig, maar gaan wij straks als de oorlog voorbij is even enthousiast geld inzamelen voor de Rus in nood?
Daarom zijn vredesduiven als de paus blijvend nodig. Met naïviteit hebben hun inspanningen niets te maken, met de impopulaire maar broodnodige oproep om behalve je vrienden ook je vijanden lief te hebben, des te meer.
 | Gratis kennismaken met KN?Dit commentaar is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad nr. 10. Vrijblijvend kennismaken met KN? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan! |
