Onlangs leerde ik onze jongste dochter (4) fietsen zonder zijwieltjes. Dat ging best goed; al snel racete ze bloedfanatiek door het park, en moest ik rennen om haar bij te kunnen houden. Toen ik afgepeigerd thuiskwam, grapte ik: “Zo. Mijn taak als vader zit erop.”
Dat was trouwens niet alleen maar een grap. Want ik had me, rennend in het park, gerealiseerd dat dit de kern van de vaderlijke taak is: je kind leren op eigen benen te staan, zonder zijwieltjes te fietsen, en het zo onafhankelijk maken van ouderlijke bekommernis.
Niet uit luiheid – ’t is juist best hard werken, dat loslaten – maar omdat ieder kind dat nodig heeft. Het uiteindelijke doel van ouderschap is jezelf als ouders overbodig maken. Ik zie het als mijn plicht als vader om die even pijnlijke als vreugdevolle waarheid hoog te houden.
Vanzelfsprekend is dat niet. Onze cultuur is gewend geraakt aan een heel ander beeld van de vader: dat van het autoritaire gezinshoofd, wiens wil wet is, die bevoogdend is, streng en afstandelijk, betuttelend… Nou ja, dat wij hiervoor het woord ‘paternalistisch’ gebruiken, zegt eigenlijk genoeg.
Tegen dat vaderbeeld hebben vele generaties de voorbije halve eeuw aangeschopt, ze hebben zich ontworstelt aan die bevoogding – van het gezin, de staat, en ook de Kerk; want ook ‘God de Vader’ kreeg een negatieve bijklank.
Sommigen zagen in die ontworsteling dan weer een oorzaak van maatschappelijke onvrede. Pim Fortuyn sprak al van een ‘verweesde samenleving’. Ook de huidige opbloei van populistische bewegingen met hun charismatische voormannen wordt soms geduid als een heimwee naar de sterke vaderfiguur.
Misschien is dat wat al te veel gepsychologiseer van de koude grond, dat ook de beweegredenen om voor zulke partijen te kiezen niet serieus neemt. In KN deze week proberen we die beweegredenen wat dieper te doorgronden, door katholieken aan het woord te laten die sympathiseren met Baudet en de zijnen.
Maar bovendien gaat deze analyse uit van een wel heel simplistisch vaderbeeld. De grote, sterke man, de onbetwiste leider. In een bepaalde kindse fase mag dat beeld bestaan. De genoemde dochter van 4 schept ook tegen haar vriendinnetjes op dat haar vader de sterkste is, dat hij “de hele wereld op kan tillen”.
Nu glimlach ik daar om, maar ik weet dat ik haar langzaam moet inwijden in de waarheid dat het niet zo is, dat ik ook maar zwak en menselijk ben, dat de wereld míj draagt. En dat ook zij dus op eigen benen moet staan.
Een doorleefd begrip van wie of wat een vader is, moet ook onze verwachtingen van politieke en geestelijke leiders temperen.
Daarvoor moeten we God weer Vader durven maken. Een échte vader. Niet de verheven, afstandelijke tiran, maar de zorgzame opvoeder tot zelfstandigheid, die ook Cees Baan in zijn ontroerende miniatuur in de editie van deze week beschrijft. Kan God zo’n vader zijn? Kunnen wij zo’n vader zijn?
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
