<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
image
Commentaar

Een heksenjacht dóór of tégen de Kerk?

Anton de Wit 4 juni 2021

Schrijfster en zelfverklaard heks Susan Smit heeft een historische roman geschreven over de heksenvervolging, en dat zullen we weten ook. In allerlei interviews mag zij (niet gehinderd door enige kritische vraag van de zijde van journalisten) verkondigen hoe heksen eigenlijk “de eerste feministen” waren die door een grimmig, machtswellustig mannenbolwerk genaamd ‘de katholieke Kerk’ de mond werden gesnoerd.

‘Brandstapelangst’

Smit spreekt van “een grootschalige, uitgekiende strategie” van die booswichtenkerk, waardoor vrouwen tot op de dag van vandaag massaal aan “brandstapelangst” lijden.

Een kleine, niet-representatieve steekproef in mijn eigen omgeving nuanceerde alvast die laatste bewering. De meeste vrouwen die ik het vroeg, keken me glazig aan bij het woord ‘brandstapelangst’.

Karikatuur

Maar er valt ook het nodige af te dingen op die centrale karikatuur van de Kerk als diep misogyn instituut dat vrijgevochten vrouwen die het waagden voor zichzelf op te komen op de brandstapel smeet.

“Die door Susan Smit zo vurig gehate Kerk was misschien wel de enige die nog een zeker juridisch kader probeerde te scheppen ter bescherming van zogenaamde 'heksen'”

De Duitse publicist Manfred Lütz wees er vorig jaar in Katholiek Nieuwsblad al op dat serieuze historici dit populaire beeld van de heksenvervolgingen allang ontkracht hebben. Nee, die waren geen product van de ‘donkere Middeleeuwen’, eerder van de ‘verlichte’ moderniteit; en het waren vooral wereldse rechtbanken, geen kerkelijke, die heksenprocessen voerde. In de meeste tijden en streken had de Kerk niet eens de bevoegdheid om mensen ter dood te veroordelen.

Volkswoede

Bovendien zag de Kerk het geloof in heksen juist als heidens bijgeloof. Het was eerder dit irrationele volksgeloof, en de bijbehorende menselijke neiging tot redeloze volkswoede, die de kerkelijke autoriteiten poogde beteugelen dan de mondigheid van de vrouw.

Hoe onvolkomen ook, die door Smit zo vurig gehate Kerk was misschien wel de enige die nog een zeker juridisch kader probeerde te scheppen ter bescherming van eigenzinnige vrouwen van wie boze tongen beweerden dat ze heksen waren.

Zinvolle kritiek

Ik wil heus ook niet doorslaan naar het andere uiterste van kritiekloze bewieroking van alle kerkelijke bedienaren door de eeuwen heen. Dat waren heus niet allemaal heilige boontjes of bakens van menslievendheid, vrij van elke vorm van ideële verdwazing en wars van eigenbelang. Natuurlijk niet. Er is maar wat zinvolle, historisch gefundeerde kritiek te geven op de Kerk.

https://www.us12.list-manage.com/subscribe/post?u=d22144bf286104d517b638301&id=b3f10e4ed1

Het probleem is dat auteurs als Susan Smit daarin niet geïnteresseerd zijn, en dat er ook veel te weinig weerwoord is op dergelijke wilde historische claims. De heksenjacht is niet geopend op die ‘eerste feministen’ maar op de eeuwige boeman die de Kerk geworden is.

Krimpende tolerantie

Nu kan zo’n roman nog redelijk onschuldig lijken. Het probleem is: het draagt bij aan de toch al krimpende tolerantie voor religie in het algemeen. Afgelopen weekend werden katholieken die in Parijs een vreedzame processie hielden (nota bene om mensen te gedenken die omwille van hun geloof vermoord zijn!) door (vermoedelijk) extreemlinkse actievoerders fysiek aangevallen.

Ook het irrationele bijgeloof in de booswichtenkerk uit zich kortom in redeloze volkswoede.

Gratis kennismaken met KN?

Dit commentaar is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad nr. 22. Vrijblijvend kennismaken met KN? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan!

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.