<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Commentaar

Gebarentaal

Anton de Wit 3 juli 2020
image
Tv-Mis met gebarentolk. Beeld: KRO-NCRV

Eén van de onvermoede neveneffecten van de coronacrisis is de hernieuwde belangstelling voor de doven en slechthorenden in ons land. Dat is natuurlijk vooral te danken aan de cultstatus die gebarentolk Irma Sluis kreeg door haar aanwezigheid bij de persconferenties van premier Rutte. Katholieken kregen hun eigen evenknie in de persoon van Sebastiaan Boogaard, gebarentolk bij de wekelijkse tv-Mis op de zondagochtend.

Gefascineerd

Bij ons thuis geniet ook hij een cultstatus sinds wij door de lockdown tot de buis veroordeeld werden. Zeker mijn kinderen volgen volmaakt gefascineerd elk gebaar dat Boogaard maakt, en spreken inmiddels een aardig handje (bijbelse en liturgische) gebarentaal.

“Liturgie ís gebarentaal voor ons mensen die allemaal doof of slechthorend zijn als Gods woord tot ons wordt gericht”

Er zijn ongetwijfeld mensen die vinden dat dat maar afleidt “van waar het in de Mis om draait” – ik heb overigens ook een pastoor gekend die om diezelfde reden stug weigerde Misboekjes te gebruiken – maar zelf ben ik geneigd dat niet alleen nogal zuur, maar zelfs fundamenteel onjuist te vinden.

Spel van tekens

Bij mijn kinderen zie ik juist het tegenovergestelde: ze volgen de Mis aandachtiger dan ooit, luisteren goed naar de lezingen om de woorden aan gebaren te kunnen koppelen.

Bovendien, op een principiëler niveau: onze liturgie is bij uitstek een spel van tekens en gebaren om iets van het onzegbare zegbaar te maken, een hoger mysterie toegankelijk te maken. Alle teksten, handelingen, beelden, symbolen – ze cirkelen om dat ene uiteindelijke mysterie, dus hoezo leiden die dingen af “van waar het om draait”? Liturgie ís plechtig eromheen draaien, liturgie ís gebarentaal voor ons mensen die allemaal doof of slechthorend zijn als Gods woord tot ons wordt gericht.

Meer dan een curiosum

Dat is geen vrome mooipraterij, maar een fundamentele menselijke conditie. Misschien verklaart dat ook de bredere fascinatie die de laatste tijd ontstaan is voor het fenomeen van de gebarentolk.

Sebastiaan Boogaard zelf beklaagt zich daar deze week in Katholiek Nieuwsblad over – alle aandacht is steeds gericht op Irma Sluis en hemzelf, zo merkt hij op, terwijl zij in feite slechts een doorgeefluik zijn voor een hele dovengemeenschap. Natuurlijk, en dan helpt het niet wanneer we deze tolken slechts als curiosum beschouwen en gniffelen om bepaalde gebaren of gezichtsuitdrukkingen die op ons grotesk overkomen.

Doofstom

Maar ik denk echt dat de fascinatie dieper gaat dan dat. We leven in een tijd die ons voor de ene na de andere crisis stelt, we voelen ons toeschouwers van een wereldtoneel dat steeds absurder wordt, we zoeken naarstig naar aanknopingspunten om dat alles te verstaan, naar woorden om uitdrukking te geven aan wat in ons leeft. Maar vaak vergeefs; als we spreken, worden we slecht verstaan, als we luisteren, verstaan we de ander niet. We zijn doofstom geworden, Babelse bouwlieden, vreemden in eigen land – zeker als wij een geloofstaal spreken die niemand meer lijkt te verstaan.

Toch: voor de Kerk ligt hier een kans, een opgave. Niet door zichzelf af te zonderen van dit gebeuren, als een veilige veste in een vijandige wereld. Maar door te zijn en worden en blijven wat zij ten diepste is: doventolk.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.