Om van een nieuwe lente te spreken is wat voorbarig, maar die ene zwaluw vloog toch fier: in Brabants Dagblad stoften bestuurders en hoogleraren van Tilburg University onlangs zelfbewust en zonder gêne de katholieke identiteit af.
Decennialang is daar besmuikt over gedaan in wat restte van het katholieke middenveld; de ‘k’ werd uit heel wat namen gehaald, religieuze symbolen werden uit de logo’s gepoetst, besturen gingen ‘bemoeizuchtige’ bisschoppen op afstand houden. Om dan nu te lezen over een eerbiedwaardige instelling die het katholicisme niet als een last maar als een verrijking ervaart, is even opmerkelijk als verfrissend.
Misschien is het een teken van de tijd. Als de vorige eeuw de eeuw van de emancipatie was, is de huidige eeuw die van de identiteit. Emancipatie en identiteit zijn broers die niet met en niet zonder elkaar kunnen. Ze trekken altijd samen op, maar verdragen elkaar slecht. Emancipatiedenken is immers: ‘Wij zijn hetzelfde als de rest.’ Identiteitsdenken zegt juist: ‘Wij zijn anders dan de rest.’
“‘Ik ben gelijk aan jou, ik heb ook recht van spreken’ wordt al snel ‘Ik ben beter dan jij, en jij hebt geen recht van spreken’”
Tweet dit!
Weliswaar hebben identiteitsbewegingen – of die zich nu richten op geloof, etniciteit, seksualiteit of wat dan ook – vaak de mond vol van emancipatie en gelijkheid, maar uiteindelijk rukken ze zich los van de rest van de mensheid. ‘Ik ben gelijk aan jou, ik heb ook recht van spreken’ wordt al snel ‘Ik ben beter dan jij, en jij hebt geen recht van spreken’. De totaal ontspoorde woke-beweging is daar een duidelijk voorbeeld van.
De paradox zie je andersom ook bij emancipatiebewegingen. Toen katholieken vanaf medio negentiende eeuw hun volwaardige plek in de Nederlandse samenleving opeisten, ging dat aanvankelijk gepaard met veel tromgeroffel en vlagvertoon. Figuurlijk maar ook letterlijk. De katholieke emancipatiebeweging schreeuwde de eigen identiteit haast van de daken. Maar wat begon als een zichtbaar worden, resulteerde uiteindelijk in een onzichtbaar worden, in een opgaan in de massa. De katholieke universiteiten in ons land waren de voortrekkers in dit hele proces.
Misschien kunnen zij nu ook voortrekkers in de kentering zijn. De Tilburgse universiteit onder de ongegeneerd katholieke rector magnificus Wim van de Donk lijkt die rol althans graag te willen spelen, en dat is alleen maar aan te moedigen.
Dat zal – van deze universiteit en van andere katholieke organisaties die dit goede voorbeeld hopelijk volgen – wel een balanceeroefening vragen. Enerzijds voldoende weet hebben van de eigen identiteit, de rijkdom van de traditie, de funderende waarden. Anderzijds geëmancipeerd genoeg zijn om serieus in gesprek te blijven met de bredere samenleving.
Kan dat? Anders gezegd: kunnen wij een ‘wij’ zijn dat open, uitnodigend, inclusief is, niet exclusief, uitsluitend, defensief? Ja, dat kunnen wij. Het katholicisme is koning van de evenwichtskunstenaars, zo heeft het door de eeuwen heen bewezen. Nog een reden om het niet als last maar als zegen te zien.
 |
Gratis kennismaken met KN?Dit commentaar is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad nr. 25. Vrijblijvend kennismaken met KN? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan! |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
