Een opmerkelijke aanbeveling van de gerenommeerde universiteit van Oxford aan de katholieke Kerk: als de paus het vrijdagse verbod op vlees eten opnieuw zou invoeren, zou dat met 1,3 miljard katholieken wereldwijd vele tonnen aan CO2-uitstoot schelen en dus een aantoonbaar gunstig effect hebben op het klimaat.

Absurd hoog

Ik vind het pleidooi uitermate sympathiek, daar niet van. Hoe je het ook wendt of keert, onze collectieve vleesconsumptie is naar alle maatstaven ook gewoon absurd hoog en vervuilend, dat mag best wat minder.

Maar wel deze kanttekening: de geleerden uit Oxford gaan er wel erg gemakkelijk van uit dat die 1,3 miljard katholieken ook daadwerkelijk luisteren naar wat de paus zegt.

Nooit opgeheven

Als die katholieken dat gedaan zouden hebben, was het hen wel opgevallen dat dat vrijdagse ‘vleesverbod’ feitelijk nooit opgeheven is. Vlak na Vaticanum II probeerde paus Paulus VI de gewoonte van het vrijdagse vasten juist uit te breiden, door erop te wijzen dat de katholieke vastenpraktijk traditioneel óók gebed en het geven van aalmoezen met zich meebrengt (sla de apostolische constitutie Paenitemini van 17 februari 1966 er maar op na).

Hij moedigde plaatselijke bisschoppen aan die praktijk te versterken, met handhaving, waar mogelijk, van het vasten op vlees. Alleen gaf hij wat meer ruimte om, bijvoorbeeld in regio’s waar voedselschaarste heerst, dat vasten achterwege te laten en het te vervangen door gebed en daden van naastenliefde.

Selectief luisteren

Maar wat beluisterden hele hordes katholieken in deze wijze woorden van de paus, nota bene vooral in het weldoorvoede Westen? “Mooi, de paus schaft het vrijdagse vleesverbod af, gooi de frikadellen maar in het vet!”

Selectief luisteren en alleen oppikken wat in je straatje past, is mensen nu eenmaal eigen. En ook katholieken zijn soms net mensen. We lijden allemaal aan een zekere Oost-Indische ongehoorzaamheid ten aanzien van gezagsdragers.

Niet afwachten

Maar dat heeft ook een positieve kant: we hoeven dan ook niet slaafs te wachten op wat die gezagsdragers in al hun wijsheid verordonneren. We hoeven niet te wachten op de ongetwijfeld teleurstellende resultaten van die zoveelste politieke praatconferentie over het klimaat die nu gaande is in Caïro. En we hoeven niet af te wachten tot paus Franciscus gehoor geeft aan de Oxfordse oproep (die ook hij ongetwijfeld sympathiek zal vinden).

Niemand verbiedt het ons om op vrijdag toch dat stukje vlees te laten staan – of misschien wel op verschillende dagen in de week, of helemaal, of op andere manieren onze bescheiden bijdrage te leveren aan een leefbare wereld. Ook heel menselijk: doof worden voor wat pausen, bisschoppen en andere mensen met verantwoordelijkheid te zeggen hebben, en vervolgens te cynisch worden om zelf nog iets aan je gedrag te veranderen (want ‘dat maakt allemaal toch niks uit’). Heel menselijk, maar niet christelijk, niet katholiek.