Dagblad Trouw verwoordde het dilemma van de Paralympische Spelen onlangs kernachtig: hoe creëer je gelijke kansen op een ongelijk speelveld? Alle beperkingen zijn immers anders, wat de regels uitermate complex maakt. Voor de sportbonden levert dat vooral praktische vragen op: hoe lang mogen de ‘blades’ zijn van hardlopers zonder benen? Hoe classificeer je de zwaarte van een handicap?

Principiële vraag

Maar eigenlijk is de vraag veel principiëler, en wezenlijk voor heel de samenleving. Het hele maatschappelijke speelveld is immers ongelijk, en we dragen allemaal zo onze ‘beperkingen’ met ons mee. Niet alleen een fysieke of mentale handicap kan ons belemmeren, zo veel dingen kunnen ons in de weg zitten om ons optimaal te ontplooien: afkomst, geslacht, opleidingsniveau, sociaal-economische omstandigheden, en ga zo maar door.

We laten ons voortdurend hinderen door allerlei dingen waar we in wezen niet zelf voor gekozen hebben, maar die wel voortdurend onze keuzes bepalen. Een gelijk speelveld bestaat niet; het zit vol kuilen en bulten, de lijnen lopen schots en scheef. We zijn allemaal paralympiërs, die met onze eigen beperkingen zo goed en zo kwaad het gaat het parcours lopen dat voor ons uitgestippeld is.

Iedereen een prijs

Omdat we geen ‘verliezers’ willen, creëren we allerlei klassementen, maken we eindeloos veel onderscheid totdat iedereen gelijk is, totdat iedereen kans maakt op een Olympische medaille of een Oscar of een Gouden Kalf. Logisch dus dat acteurs steen en been klagen omdat die laatste filmprijs voortaan ‘genderneutraal’ moet zijn. Het klinkt allemaal heel vooruitstrevend, maar als in de praktijk blijkt dat mannen dan veel vaker in de prijzen vallen dan vrouwen, is het voor de vrouwenemancipatie juist een forse stap terug.

Dan kan ook dat weer ‘gecorrigeerd’ gaan worden door positieve discriminatie, maar wat krijg je dan? Een prijzencircus waarbij je vooral wint omdat je een vrouw bent, of omdat je zwart bent, en niet omdat je zo goed bent in wat je doet. Iedereen een prijs, ongeacht prestaties of inzet, waardoor prijzen bij voorbaat alle waarde verliezen.

Mensbeeld

Misschien is dat maar goed ook. Waarom meten we emancipatie überhaupt af aan het aantal gouden plakken en bokalen? Telt een mens soms pas mee als hij of zij op een erepodium staat? Ik snap heel goed dat een sporter met handicap zich wil ‘bewijzen’, om voor vol te worden aangezien, serieus te worden genomen. Maar wat zegt het over ons dat daarvoor een internationaal toernooi nodig is? Wat heeft het voor waarde als we juichen wanneer iemand in een rolstoel een medaille haalt, wanneer we diezelfde rolstoeler in de rij bij de bakker letterlijk en figuurlijk over het hoofd zien?

Een christelijk mensbeeld gaat uit van de gedachte: jij bent gezien, jij bent gekend, jij bent geliefd. Zelfs nog vóór je gezien, gekend en geliefd bent door andere mensen. Dat maakt ons op een fundamenteel niveau gelijken, hoe ongelijk het speelveld verder ook is.