Ik zal het maar meteen bekennen: ik houd helemaal niet van orgelmuziek. Ik heb zelfs een vrij uitgesproken weerzin tegen het instrument, die ik bij gelegenheid ook met veel genoegen beargumenteer. Ik deed dat jaren terug eens in een column in Katholiek Nieuwsblad; dat leverde toen veel boze brieven op.

Gezonde belangstelling

Toch staat onze muziekeditie – die we traditiegetrouw uitbrengen tegen de gedachtenis van Sint-Cecilia, patrones van de musici – dit jaar (deels) in het teken van orgels. Als je je te veel door je eigen voorkeuren en meningen laat leiden, staat dat de gezonde belangstelling voor andere geluiden in de weg. Er komen mensen aan het woord die wél hartstochtelijk van het kerkorgel houden, en dat beluister ik met interesse (al denk ik er stilletjes het mijne van).

Ik sprak eens een organist die als de preek hem niet aanstond, de gewoonte had de pastoor af te kappen door de eerste noten van het Credo in te zetten. Dat vond ik wel grappig, maar ook precies het probleem van het orgel. Ik gebruik dit voorbeeld graag in mijn gloedvolle betogen tegen het orgel.

Prolife-spotjes

Maar ik moest er nu aan denken in een ander verband, namelijk de ophef die ontstond over de reclamespotjes die in het kader van de voorbije Week van het Leven werden uitgezonden. Onlangs discussieerde ons KN-opiniepanel nog over de vraag of de pro-lifebeweging niet te veel voor eigen parochie preekt (zie KN 44).

Maar hier werd de preek dus afgekapt door mensen die vol op het orgel van hun verontwaardiging gingen, en dat ligt heus niet enkel aan de predikant. We lijken het in onze samenleving een beetje verleerd te zijn om te luisteren naar andersdenkenden – theoloog Joël Boertjens zegt daar in KN deze week behartigenswaardige dingen over.

‘Walgelijk’

Wat mij opviel in de afwijzende reacties op de spotjes was hoe fysiek die waren: mensen waren het er niet ‘gewoon’ mee oneens, nee, die spotjes waren meteen ‘walgelijk’, ‘misselijkmakend’, ‘om van over je nek te gaan’. Een teken van een overspannen debat, waarin verontwaardiging de basishouding en overdrijving de voertaal geworden is.

Dat hindert de communicatie op een heel fundamenteel niveau, en nogmaals, dat kun je niet enkel de boodschapper aanrekenen. Ik hou niet van de verongelijkte riedel van ‘je mag ook niks meer zeggen tegenwoordig’. Je mag álles zeggen, dat is het punt niet. Het punt is dat de bereidheid om te luisteren laag is. Dat zou best wel eens kunnen komen omdat iedereen alles mag zeggen, en we er vooral mee bezig zijn hoe we zelf gehoord worden in die kakafonie van meningen. We trekken alle registers van ons orgel open om het koor van andere meningen maar niet meer te horen.

Preek afkappen

Maar de boodschap van die gewraakte reclamespotjes verdient het toch echt om gehoord en serieus genomen te worden. Het gaat om leven en dood, het welzijn van vrouw en kind; we kunnen daarover van mening verschillen, maar we moeten zoeken naar gedeelde grond. Het slechtste wat je kunt doen, is andermans preek afkappen met de bekende riedel van je eigen geloofsartikelen.