“Wat beoogt uw krant?” Die indringende vraag stelde iemand me laatst in een uitvoerige mail, waarin zij haar grieven uitte over onze artikelen over bisschop Philippe Bär en over Godfried Bomans.

Modder gooien?

Beide artikelen, hoe ongelijksoortig verder ook, gingen over een (recent of minder recent) overleden katholieke grootheid die door veel mensen zeer geliefd werd. En hoewel die waardering in beide artikelen ook aan de orde kwam, werden er ook kritische kanttekeningen geplaatst, schaduwzijden benoemd aan hun persoonlijkheid. Dat was bij deze vrouw in het verkeerde keelgat geschoten – en niet alleen bij haar, we kregen meer van zulke kritische reacties, en dat trekken wij ons natuurlijk aan.

Zeker die gewetensvraag bleef me bijzonder bij: “Wat beoogt uw krant?” Van sensatiezucht zijn wij wars, dat kan ik met mijn hand op het hart zeggen, en we worden ook niet gedreven door rancune, ideologische twistziekte of de neiging om met modder te gooien. Wat wij beogen is een bescheiden maar niet onbelangrijk dienstwerk aan Kerk en samenleving.

Nuance en kritiek

Aan die samenleving, waarvoor de kerkelijke wereld een steeds vreemdere en zelfs vijandige biotoop lijkt te worden, willen we eenzijdige (voor)oordelen nuanceren en laten zien dat er over die Kerk en haar vertegenwoordigers heus nog heel veel goeds te zeggen valt.

Ik weet dat veel mensen het prima zouden vinden wanneer we het daar bij zouden laten. Maar wij hebben juist ook een kritische functie naar de kerkgemeenschap zelf. Niet om te bespotten of af te kraken, niet om te (ver)oordelen, maar om op te bouwen, te zuiveren, te helen, te groeien. Wij zouden als journalistiek medium geen knip voor onze neus waard zijn als wij niet óók kritische kanttekeningen plaatsten bij onze eigen katholieke gemeenschap en haar leiders.

Aureool van onfeilbaarheid

Als ik in die kritische spiegel naar ons katholieken kijk, zie ik een geloofsgemeenschap die echt heel slecht met zulke zelfkritiek om kan gaan. Ongetwijfeld heeft dat zijn wortels; in eeuwen van achterstelling onder protestants bewind, of recenter in stormen van niet altijd terechte seculiere kritiek. Maar daardoor zijn we krampachtig en defensief geworden, verdragen we alleen kritiek op ‘de buitenwereld’.

Onze eigen boegbeelden bewieroken we, voorzien we al bij leven van een aureool van onfeilbaarheid, en na hun dood roepen we: “Santo subito!” Wie daar een kanttekening bij durft te plaatsen, kan een snauw verwachten: “Hoe durf je, die man heeft zoveel goeds gedaan, wat bezielt je dat je hem zwart wil maken?” Maar zien we dan niet dat dit precies de reflex is waardoor in de voorbije eeuw veel kwaad – de schandvlek van misbruik voorop – kon gedijen in onze kerkgemeenschap?

Recht doen aan mensen

We bewijzen kortom niemand een dienst door alleen maar lovende hagiografieën over de boegbeelden die ons ontvallen zijn te publiceren. Ook die mensen zelf niet trouwens. Kritiekloze bewieroking is in wezen net zo erg als iemand tot op het bot afkraken. Want beide benaderingen gaan voorbij aan de nuances, aan de kwetsbare en gekwetste menselijkheid die wij allemaal bezitten, ze maken een karikatuur van de persoon ten goede of ten kwade.

Dus wat onze krant beoogt? Recht doen aan mensen, recht doen aan onze mooie katholieke gemeenschap, met mildheid, barmhartigheid en gezonde zelfkritiek.