Komend weekend dompelt het zuiden van ons land zich weer onder in het carnaval. Dat zal garant gepaard gaan met tonpraten, gansrijden, sinaasappelsmijten of metworstrennen. Afhankelijk van waar het feest gevierd wordt, is er wel een lokale carnavalstraditie te noemen die uniek is voor de regio. Een van deze tradities is de boerenbruiloft, een gebruik dat van Zeeuws-Vlaanderen tot aan Gelderland plaatsvond, maar nu langzaam lijkt te verdwijnen.
Een boerenbruiloft is een soort publiek toneelspel, waarbij twee ‘bekende’ plaatsgenoten in de onecht met elkaar worden verbonden. Het bruidspaar en de entourage verkleden zich als boeren en boerinnen in de stijl van de lokale traditionele klederdracht.
Centraal staat een fictieve huwelijksceremonie met een humoristisch verhaal, waarin satire over de lokale politiek een belangrijke rol speelt.
Zoals wel vaker het geval is met volkstradities is de geschiedenis van de boerenbruiloft helaas niet nauwkeurig vastgelegd. De eerste vermelding hiervan in Nederland stamt uit 1912 in Venlo. Een vaak herhaald verhaal is dat de Venlose traditie uit Duitsland zou zijn komen overwaaien.
Volgens historicus Theo Fransen zouden gedurende de zestiende eeuw in Duitse vorstenhuizen edelen zich als boeren verkleden voor het carnavalsfeest. Maar dit had weinig weerslag op hoe het gewone volk carnaval vierde.
“Toen na de oorlog het moderne carnaval steeds uitbundiger en kleurrijker werd, startten op verschillende plaatsen in het land initiatieven voor een nostalgische boerenbruiloft. ”
Tweet dit!
Daarnaast bestaat in de katholieke delen van Duitsland het fenomeen Faschingshochzeit (vertaald: carnavalsbruiloft), dat vaak als evenknie wordt genoemd, maar dit heeft qua gebruiken maar weinig overlap met de boerenbruiloft zoals deze in Nederland gevierd wordt.
Aannemelijker is de verklaring dat de unieke vorm van de Venlose boerenbruiloft is ontstaan als een (re)actie om de traditionele carnavalsviering van de plattelandsgemeenschap in ere te houden.
Vergeet niet dat vóór de jaren 1950 iedereen carnaval vierde in een boerenkiel – net zoals dat in grote delen van Brabant nog steeds gebruikelijk is – omdat er simpelweg geen geld was voor dure verkleedpakjes. Toen na de oorlog het moderne carnaval steeds uitbundiger en kleurrijker werd, startten op verschillende plaatsen in het land initiatieven voor een nostalgische boerenbruiloft.
De traditie wordt nu met uitsterven bedreigd. Op verschillende plaatsen is de organisatie van de boerenbruiloft de afgelopen jaren gestopt, zoals bijvoorbeeld in Cuijk en Son en Breugel in Noord-Brabant, Hulst in Zeeland en Tienray in Limburg. Vaak genoemde oorzaken zijn gebrek aan vrijwilligers en veranderende interesses van de nieuwe generatie carnavalsvierders.
| In deze beeldrubriek in samenwerking met het Katholiek Documentatiecentrum Nijmegen (KDC) staat het Rijke Roomse erfgoed centraal. |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
