Tegenwoordig lijkt het haast een traditie te zijn geworden dat nieuwskanalen moeten koppen: “Waarom vieren we Hemelvaartsdag nog?” of: “Kunnen we niet beter op Bevrijdingsdag een vrije dag hebben?” Over de voors en tegens valt uiteraard veel te zeggen, maar des te interessanter is hoe we hier gekomen zijn. Want aan een vrije Hemelvaartsdag is ook een hele strijd voorafgegaan.
In 1815, het jaar waarin het Koninkrijk der Nederlanden werd opgericht, kwam de kersverse koning Willem I met de zogenaamde Zondagswet. Vanuit zijn eigen orthodox gereformeerde opvoeding vond hij dat het Nederlandse volk maar weinig respect had voor de zondagsrust.
De wet bleek echter moeilijk te handhaven omdat in een agrarische samenleving zoals Nederland bepaalde taken, zoals koeien melken, moeilijk een dagje op zich konden laten wachten. Daarbij kwam ook nog eens het feit dat protestantse en katholieke Nederlanders het onderling niet eens konden worden over welke dagen nu moesten ‘tellen als een zondag’ en welke niet.
Elke gemeente mocht een eigen beleid hierop voeren. Onbedoeld werden daarmee dagen zoals Hemelvaartsdag de inzet van een emancipatiestrijd. In de jaren 1840 lezen wij in de katholieke kranten volop berichten van verontwaardiging over de vraag waarom Hemelvaartsdag al dan niet “als een zondag” beschouwd moest worden.
De situatie leidde meer dan eens ertoe dat katholieke werknemers en niet-katholieke werkgevers in de clinch lagen over de kwestie. Voor de arbeiders was werken op een rustdag onzedelijk. De protestanten waren echter van mening dat de katholieken “al te veel” feestdagen hadden – Maria-Hemelvaart en Allerheiligen stonden namelijk ook ter discussie.
De inzet ging echter dieper dan het hebben van een vrije dag. Het ging om erkenning van de katholieke cultuur door de Nederlandse staat. Zo schreef een redacteur van de Noord-Brabander op 25 juli 1846: “Wij vragen ons af wat voor een vrijheid dit is (…) die alleen de protestantse kerk beschermt?”
Er zou een volle eeuw en een oorlog overheen gaan voordat de strijdbijl begraven kon worden. In de Algemene Termijnenwet van 1964 werden de feestdagen algemeen erkend door de landelijke overheid. Maar of iemand op deze data ook een vrije dag zou hebben, zou nu vooral van de CAO afhangen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
