Dit weekend is het Koningsdag. Dit jaar wordt de datum van het feest verschoven naar de zaterdag uit respect voor de zondagsrust. Naar de uitvaart van paus Franciscus morgen sturen de Oranjes geen afgevaardigde.
Wat is nu eigenlijk de relatie tussen het koningshuis en het geloof? Zoals u vast en zeker weet zijn de Oranjes traditiegetrouw lid van de Protestantse Kerk in Nederland; voor de fusie in 2004 waaruit de PKN ontstond waren ze lid van de Nederlandse Hervormde Kerk. Koningin Maxima is echter na haar huwelijk rooms-katholiek gebleven.
Willem-Alexander ziet geloof als een privékwestie omdat hij graag koning voor iedereen wil zijn, zei hij in 2023 in een interview met het EO-programma Blauw Bloed. Ook troonopvolger prinses Amalia beaamde dit standpunt in 2024. Zo vanzelfsprekend was deze openstaande houding in het verleden echter niet.
Vanaf het moment dat Willem van Oranje als beschermheer van het calvinisme optrad, was er al een sterke band tussen de familie en de protestanten. Toen Willem I in 1815 als koning aantrad, nam ook hij deze rol van beschermheer tot zich.
Maar toen hij in 1840 aankondigde plannen te hebben om te hertrouwen met een katholieke Belgische gravin, leidde dit tot een enorm publiek schandaal, waardoor hij uiteindelijk troonsafstand moest doen.
Deze kille houding van het koningshuis tegenover de katholieken bleef lang bestaan. Nadat de Nederlandse katholieken vanaf 1853 meer geëmancipeerd en georganiseerd werden, ontstonden er bij het koningshuis zelfs twijfels of de katholieken wel trouw waren aan vorst en vaderland of dat zij eerder de paus dienden.
Illustrerend was het bezoek van aartsbisschop Jan de Jong aan koningin Wilhelmina in 1936, waarvan De Jong achteraf zei dat Hare Majesteit maar weinig interesse toonde. Tijdens de oorlogsjaren en haar ballingschap in Engeland zouden Wilhelmina en De Jong elkaar echter nog vaak spreken. Daarbij groeide het wederzijds respect.
In de naoorlogse jaren, onder koningin Juliana, trad de koninklijke familie meer in contact met de katholieke bevolking – om te laten zien dat zij er voor iedereen wilde zijn. Als onderdeel van dit charmeoffensief ging prinses Beatrix bijvoorbeeld op bezoek bij de Sint-Willibrordsabdij – zie ook de foto bovenaan dit artikel.
Was de relatie daarmee gered? – Nee, helaas niet. Zo leidde in 1964 het huwelijk van prinses Irene, de zus van Beatrix, met prins Carlos de Bourbon de Parme nog tot grote publieke verontwaardiging, omdat zij zich had laten overdopen door kardinaal Bernard Alfrink.
De tijden zijn inmiddels veranderd en het geloof van het koningshuis lijkt nu een minder bepalend rol te spelen. Het archief van De Bourbon de Parme is overigens in 2022 aan het KDC geschonken en wordt momenteel geïnventariseerd.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
