Wereldwijd lijden steeds meer mensen aan een psychische aandoening en de wachtlijsten voor zorg groeien. De Kerk moet meer doen om deze mensen hulp en perspectief te bieden, zegt de nieuwe overste van de Hospitaalzusters. “Wij hebben hoop te bieden.”
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat dat er wereldwijd bijna een miljard mensen lijden aan een psychische aandoening. Hun aantal groeit, iets dat de Portugese zuster Idília Carneiro met lede ogen aanziet.
Sinds dit jaar is Carneiro algemeen overste van de Hospitaalzusters, een congregatie van wereldwijd duizend zusters, die zich samen met duizenden vrijwilligers inzetten voor mensen in nood, vooral mensen die lijden aan psychische aandoeningen.
Carneiro wijst erop dat de Kerk in een unieke positie verkeert om iets te doen aan deze crisis, omdat “de Kerk altijd aanwezig is geweest waar mensen in extreem kwetsbare situaties verkeren”. En dus, zegt ze, hebben katholieken de plicht om deze golf van mentale klachten te bestrijden. Want: “Geestelijke gezondheid is nauw verbonden met de gezondheid van het hart.”
In 1888, het jaar dat haar congregatie werd opgericht, “zagen mensen psychische aandoeningen zelden als ziekte”, legt ze uit. Dat was juist de reden dat de in 1999 heiligverklaarde Benedictus Menni de Hospitaalzusters oprichtte om “barmhartigheid en mededogen te brengen in de zorg voor deze mensen”.
Carneiro ziet dat mensen, in tegenstelling tot vroeger, steeds meer openstaan voor het bespreken van de geestelijke gezondheid, vooral sinds de coronapandemie. Volgens de WHO steeg het aantal depressies en angsten wereldwijd met meer dan 25 procent in het eerste jaar van de pandemie.
De Portugese zuster vindt dat de Kerk moet reageren op die toename aan psychische klachten, omdat de Kerk “een belangrijke rol heeft in het bieden van hoop, van een nieuwe horizon” aan mensen die worstelen met psychische aandoeningen.
Hoewel de samenleving als geheel de mentale gezondheidsproblemen moet aanpakken, legt ze uit dat de Kerk een uniek “onderscheidend element heeft, omdat het gemotiveerd is door geloof, met een dimensie van hoop en erkenning dat ieder mens meer is dan zijn ziekte, en dat ieder mens waardigheid heeft.”
“Als we plekken hebben van verbinding en saamhorigheid, biedt dat een structuur voor een evenwichtig leven. ”
Tweet dit!
“Als er een psychisch probleem is, is niet alleen de geest ziek, maar het hele wezen, het hele levensgevoel”, zegt Carneiro. “Voor de Kerk en voor ons als congregatie is het belangrijkste om kwetsbare mensen die lijden te helpen om weer een gevoel van leven en hoop te vinden.”
Carneiro denkt dat de bredere crisis in de geestelijke gezondheidszorg deels kan worden teruggevoerd tot “het verlies van sterke relaties die ons als persoon betekenis geven en de waarden die ons leren dat er iets is dat ieder van ons overstijgt”.
Naast het aanpakken van de individuele behoeften van patiënten, benadrukt ze dat “we moeten kijken naar het mondiale perspectief. Als samenleving moeten we ons afvragen hoe we stappen kunnen zetten om elkaar als mensen terug te vinden en hoe we tijd en ruimte creëren waarin mensen betekenisvolle relaties kunnen aangaan die hen kunnen helpen”.
“Als we als mens plekken hebben van verbinding en saamhorigheid, plekken waar we worden verwelkomd, geliefd, begeleid, zoals we zijn, dan biedt dat een structuur voor een evenwichtig leven”, zegt ze. Maar vandaag de dag “is het gemakkelijk om gebroken ruimtes te vinden, door het ontbreken van sterke relaties en gemeenschapszin”.
Veel van de 25 landen waar de Hospitaalzusters werken zijn ontwikkelingslanden in Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Carneiro legt uit dat deze regio’s te kampen hebben met grote uitdagingen, zoals het stigma rond psychische aandoeningen en onvoldoende investeringen in geestelijke gezondheidszorg. Al zegt ze erbij dat de groei in mentale problemen ook van invloed zijn op de projecten die de zusters in Europa oppakken.
De leden van de congregatie zijn opgeleid als verpleegkundigen, psychologen, therapeuten of maatschappelijk werkers en hebben vaak ook in die hoedanigheid gewerkt voordat ze toetraden tot de congregatie. Maar Carneiro benadrukt dat “de theologische vorming op de eerste plaats komt” bij het overwegen van een roeping. Zo kunnen de zusters de “evangeliserende dimensie van gastvrijheid” ten volle beleven.
“Zorgen voor en het verwelkomen van elke persoon en hun waardigheid erkennen, dat is de eerste fase van evangelisatie”, legt Carneiro uit. “Gastvrijheid, zoals wij die beleven in ons charisma, verplicht ons om iedereen welkom te heten, onafhankelijk van religie of hun levensplannen.
Het is niet alleen door de expliciete verkondiging van woorden; het is voor ons ook ons leven als dienst, als een geschenk aanbieden door ons toe te wijden aan de zorg voor anderen. De uitdaging voor de hele Kerk is om die nabijheid tot stand te brengen.” (Vertaling Susanne Kurstjens)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
