“Bij de man is het mannelijk, bij de vrouw is het vrouwelijk, maar bij de Heer is het heerlijk!” De in 2020 overleden straatprediker Arnol Kox was en is een begrip in Eindhoven. Sander Perquin vatte zijn leven in boekvorm samen: “Eigenlijk stond alles bij Arnol in het teken van het geloof.”

Wat is een stad zonder zijn paradijsvogels, zonder de zonderlinge, markante, opvallende figuren die de plek een levende ziel geven? Eindhoven moet haar bontste exemplaar al ruim vier jaar missen, want zo lang is het inmiddels geleden dat de bekende straatprediker Arnol Kox overleed. Met zijn leuzen en gedichtjes, zijn rolstoel behangen met handgeschreven boodschappen en zijn onvermoeibare getuigen van God was Kox bekend in heel de regio en net zo beeldbepalend voor Eindhoven als het Philipsstadion.

‘Passie, vreugde en humor’

Ook bij Sander Perquin (25) staat Kox in zijn geheugen gegrift. “Als Eindhovenaar ben ik met hem opgegroeid: altijd als ik met mijn moeder in de stad kwam, reed hij daar weer rond.” Perquin, die in het dagelijks leven studeert om leraar godsdienst en levensbeschouwing te worden, besloot een boek over de stadsprediker te schrijven. In Arnol Kox: Een Eindhovens icoon vertelt hij het levensverhaal van Kox, die na een brommerongeluk in zijn tienerjaren het geloof ontdekte en dat zonder enige schroom aan de buitenwereld verkondigde.

Kox had “passie, vreugde en humor”, aldus Perquin. “Elke dag stond hij daar weer: dat liet zien hoeveel doorzettingsvermogen hij had. Ondanks dat ik het in het begin maar een aparte man vond, begon ik naarmate ik ouder werd steeds meer gewend aan hem te raken. Iedereen kende hem, of je hem nou leuk, grappig of irritant vond.”

Weduwe

Meer dan genoeg herinneringen heeft Gerry Diederen, Kox’ weduwe. Perquin zocht contact met haar om haar voor zijn boek te kunnen interviewen. “Zij reageerde erg positief op mijn idee voor een boek. Gerry is echt een hele lieve vrouw met een hart van goud; ze is attent, zachtaardig en oprecht.”

Diederen vertelde Perquin in de loop van een aantal interviews massa’s verhalen over haar man. “Vaak hele grappige dingen, maar soms ook hele verdrietige dingen. Zo heeft Arnol ooit een hartaanval gehad, heeft hij zijn been moeten laten amputeren en werd bij hem het myelodysplastisch syndroom gediagnosticeerd. Maar de gesprekken met Gerry waren heel fijn en ze was heel open.”

Ook interviewde de schrijver Kox’ twee oudste zussen en een aantal van zijn vrienden en kennissen. Hetzelfde deed hij met Karin Kroon, de rolstoelpatiënte die Kox via een handoplegging in 1996 op een wonderbaarlijke manier genezen zou hebben, wat destijds landelijk nieuws was.

Rozenkrans

Hoewel straatprediking geen bepaald katholieke vorm van geloofsverkondiging is, was Kox wel degelijk katholiek. Zijn afscheid vond plaats in de Eindhovense Sint-Trudokerk, waar hij ook op het kerkhof begraven ligt. “Eigenlijk stond alles bij Arnol in het teken van het geloof”, is Perquin te weten gekomen.

“Arnol bad iedere dag. Hij had dan een rozenkrans om zijn nek hangen en herhaalde telkens de zin: ‘Jezus, Maria, ik bemin U, red de zielen.’ Bij elke kraal op de rozenkrans had hij het idee dat hij een ziel had gered. Zelfs ’s nachts had Arnol een rozenkrans om.”

Ook ging Kox iedere zondag naar de kerk. “Arnol was zelf erg gelukkig met zijn geloof en hij gunde dat geluk andere mensen ook. Daarom ging hij ook op straat het geloof verkondigen. Met zijn woordspelingen en liederen wilde hij mensen blij maken.”

Boetes en overlast

Blij was echter niet altijd iedereen met hem. Zo waren er winkeliers en centrumbewoners die Kox’ prediking storend vonden, vooral omdat hij de neiging had dezelfde tekst voortdurend te herhalen. Kox kreeg regelmatig (voorwaardelijke) boetes en moest ook meermaals voor de rechter komen voor het veroorzaken van overlast of het voeren van duiven.

Perquin kreeg aan de hand van zijn boek enkele negatieve reacties over de stadsprediker en heeft het thema ook benoemd, maar maakte tijdens het schrijven de keuze om daar de nadruk niet op te leggen. “Het voelt voor mij namelijk niet goed om hem in een kwaad daglicht te zetten, ook omdat hij niet meer leeft en hij zich niet meer kan verantwoorden.”

‘Schreeuwjezus’

Kox werd ook vaak als een ‘dorpsgek’ gezien en uitgescholden voor “schreeuwjezus”, een term die hij zelf als een geuzennaam zag. Voor zijn familie was dat niet prettig, maar Perquin vermoedt dat Kox er zelf weinig last van had. “Hij kon volgens mij overal wel de humor van inzien. Soms waren mensen weleens onvriendelijk tegen hem en belaagden ze hem zelfs, maar dan dacht Arnol: ‘Vader, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen’. In dat opzicht was Arnol erg vergevingsgezind.”

Of Kox’ verkondiging invloed op het geloofsleven van het winkelend publiek heeft gehad – ten goede of ten kwade – is moeilijk te peilen, maar Perquin denkt dat hij zeker mensen aan het denken heeft gezet. “Sommige mensen die ik sprak zijn dichter tot het geloof gekomen door hem, andere mensen hebben misschien juist een afkeer ervoor gekregen. Een bijzonder verhaal dat ik van iemand hoorde, is dat toen diegene als immigrant naar Eindhoven kwam, Arnol de eerste was die hem begroette en welkom heette in Nederland. Dat verhaal raakte me wel heel erg.”

“Lang niet iedereen was het met zijn boodschap eens, maar ik denk wel dat veel mensen Arnol nu missen in de binnenstad”, zegt Perquin. “Het voelt wat kaler, er is een bepaalde leegte ontstaan. Zonder Arnol mist er gewoon iets aan Eindhoven.”