In de media is hij meer dan eens afgeschilderd als rigide en streng, maar in zijn vandaag verschenen memoires laat pastoor Harm Schilder zich van zijn reflectieve kant zien. Met zijn boek hoopt hij het algemene beeld van priesters te kantelen. “Mijn geloof is niet veranderd, maar mijn geduld is wel toegenomen.”

Harm Schilder vierde in 2023 een zilveren en een gouden jubileum: in dat jaar was hij zowel 25 jaar priester als vijftig jaar oud. In die jaren stond hij meer dan eens in het middelpunt van controverses, onder meer vanwege zijn positieve commentaar op de omstreden anti-islamfilm Fitna van Geert Wilders en vanwege de Tilburgse ‘klokkenrel’. De ondertitel van zijn vandaag verschenen memoires is een knipoog naar dat conflict over het tijdstip waarop de klokken geluid mochten worden, dat tot aan de Raad van State werd uitgevochten.

Echte vrienden van de bruidegom heeft Schilder geschreven in Bladel, het Brabantse dorp waar hij inmiddels zeven jaar pastoor is. Een rustige en vooral ook veilige omgeving, geeft hij aan: “Hier mag ik zijn wie ik ben. Als je je veilig voelt in de communicatie met iemand, vertel je meer. Daarom wil ik ook wel graag mijn verhaal delen met mensen.”

‘Stukje herkenning’

Zijn zilveren priesterjubileum was voor hem de aanleiding om zijn herinneringen vast te leggen. “Ik dacht: zou het niet aardig zijn om eens terug te blikken? 25 jaar priester zijn in Brabant, volgens mij is dat best interessant.” Toch twijfelde Schilder lang voor hij daadwerkelijk de pen ter hand nam: “Wat haal ik me op de hals, dacht ik wel.”

Wat voor hem ook meespeelde, was het feit dat priesters “nogal eens op een ongelukkige manier in de media komen” – iets wat hij natuurlijk aan den lijve ondervonden heeft. “Sommige mensen beseffen weinig van wat er allemaal speelt in het leven van een priester. Dat wilde ik positief voor het voetlicht brengen. In die zin is het boek ook geschreven voor mijn broeders, voor een stukje herkenning.”

Als Schilder terugkijkt op de ontwikkeling die hij in 25 jaar heeft doorgemaakt, merkt hij vooral dat hij meer waarde is gaan hechten aan de band met mensen om hem heen, in het bijzonder met collega-priesters. Zo hoopt hij dat vriendschappelijke bijeenkomsten van priesters meer gestimuleerd worden: “Priesters hebben ook ondersteuning nodig om overeind te blijven in deze tijd.”

Veelzijdigheid

Echte vrienden van de bruidegom is geen gebruikelijk memoireboek. Het bevat niet alleen maar herinneringen, maar ook gedichten, gebeden en een reisverslag van een boottocht die Schilder enkele jaren geleden naar Frankrijk maakte.

Die veelzijdigheid ziet Schilder als een “weerspiegeling” van wie hij is: “Ik probeer me niet in één ding te verliezen. Er is altijd het risico dat een priester zich helemaal verliest in het pastoraat. Helemaal leven voor je parochie is edelmoedig, maar ik heb collega’s zien vastlopen – dat is mij ook gebeurd. Dan merk je dat dingen als literatuur, muziek en reizen helpen om een beetje afstand te nemen.”

Van Bakel tot Bladel

Het boek is niet chronologisch opgebouwd van Schilders jeugd tot nu – van Bakel tot Bladel, zullen we maar zeggen – maar thematisch opgehangen aan de zaligsprekingen uit Jezus’ Bergrede. Schilder koos voor die constructie toen hij bij het lezen van de zaligsprekingen getroffen werd “door de helderheid van die woorden”.

“Die vormen een heel mooi raamwerk om iets van mijn ervaringen als priester aan vast te plakken.” Bovendien zijn de zaligsprekingen universeel, geeft hij aan. “Je hoeft geen christen te zijn om de zin van de zaligsprekingen te begrijpen of interessant te vinden. Dat trekt mij aan. Ik vind het altijd mooi om mensen ‘over de heg’ te bereiken; de zaligsprekingen zijn daarvoor geweldig.”

Accentverschillen

Het mag ook opmerkelijk genoemd worden dat Gerard de Korte, de bisschop van ’s-Hertogenbosch, een voorwoord bij het boek geschreven. De Korte en Schilder staan op veel thema’s niet op één lijn, iets waarnaar bisschop De Korte in zijn voorwoord ook verwijst: “In de laatste acht jaar verliep onze verhouding niet altijd soepel. Er zijn tussen bisschop en pastoor op zijn minst duidelijke accentverschillen.”

Schilder hoopt met deze keuze te laten zien dat meningsverschillen mogen bestaan binnen de Kerk. “Ik doe dit niet om te polemiseren, maar om te verbinden. Je bent als priester ook ingebed in een bisdom, met de bisschop als herder. De bisschop zei ook meteen ja.”

Milde man

Schilder staat onder velen bekend als rechtlijnig, maar in Echte vrienden van de bruidegom lijkt een veel mildere man aan het woord te zijn: iemand die reflecteert op het verleden en meer dan eens spijt blijkt te hebben van situaties waar hij met een gestrekt been is ingegaan. Klopt het beeld van die ‘strenge pastoor Schilder’ wel?

Zelf geeft hij aan dat hij met de jaren bedaarder is geworden. “Ik merk aan mezelf dat ik probeer om minder leraar en rechter te zijn en meer dienaar en broeder. Dat moet met elkaar gepaard gaan. Iemand de waarheid vertellen is altijd riskant, daarvoor moet er eerst vertrouwen zijn. Daar ben ik minder haastig in geworden: mijn geloof is niet veranderd, maar mijn geduld is wel toegenomen.”