Als je naar muziek luistert, kun je niet anders dan je verwonderen over God en over zijn schepping. Dat zegt mgr. Frisina, componist en een autoriteit op het gebied van de musica sacra.

Muziek als weg naar het geloof en naar God. Sommige muziekstukken hebben net als kunstwerken werkelijk de kracht om zelfs de meest overtuigde atheïsten aan het twijfelen te brengen. We spreken erover met mgr. Marco Frisina, die de laatste 35 jaar muzikaal verantwoordelijk is geweest voor talloze evenementen in het Vaticaan.

Meesterdirigent

In 1984 richtte Frisina het bisdomkoor van Rome op, waarvan hij ook de dirigent is. Momenteel  doceert hij daarnaast niet alleen aan verschillende pauselijke universiteiten, ook is hij directeur van de afdeling liturgie van het vicariaat Rome, adviseur van de Pauselijke Raad voor de Bevordering van de Nieuwe Evangelisatie, meesterdirigent van de pauselijke muziekkapel van Lateranen en rector van de Basiliek van St.-Cecilia in de Romeinse wijk Trastevere.

Is muziek inderdaad een manier om dichterbij God te komen?

“Zonder meer. Alle kunstvormen doen dat, maar muziek op heel bijzondere wijze. De kunsten tonen het beste van de mens. Ze brengen het meest spirituele en authentieke deel van de mens naar voren. Muziek heeft een grotere kracht, omdat het heel direct het hart raakt van de mens, van zijn emoties, fantasie en herinneringen.”

Veel mensen die voor het eerst in de Sixtijnse Kapel komen, gaan zich verwonderen over het geloof en het bestaan van God. Kun je zeggen dat sommige muziekstukken hetzelfde effect hebben?

“Absoluut, want het is alsof je een lichtstraal opvangt die door de werken van kunstenaars heen dringt. Iets van dat licht filtert door het werk heen en wij zien het. Dit licht verlicht ons ook als mensen, het doet ons begrijpen wie we zijn, wat de zin is van ons leven en welke rol we spelen in de schepping. Het belang van kunst is dat het ons echt helpt om mens te zijn. En voor ons christenen heeft dat een nog grotere betekenis.”

In een door u geschreven gebed staat: “Laten we van muziek goddelijke schoonheid maken”.

“Ja, omdat je muziek niet kunt zien en aanraken. Het is dus niet als de andere kunsten. Muziek is als een roep naar de toppen van de ziel en dat helpt ons te begrijpen waarnaar we onderweg zijn. De mens is niet onderweg naar beneden, maar altijd naar boven. Ook al denkt een mens zonder God te kunnen, kan hij niet zonder iets dat belangrijk is om voor te leven. De mens is gemaakt voor de kunst. Het is alsof de kunst, en muziek in het bijzonder, ons optilt en ons de harmonie van de wereld van binnen doet voelen.”

U heeft eens gezegd dat muziek u heeft geleerd om van God te houden en ook van uw naasten.

“Ja, omdat de muziek ons vertelt over het hart van de mens. De mens is gemaakt naar het evenbeeld van God. Als wij ten diepste naar het hart van anderen kijken, zien we hen door Gods ogen en ontdekken we dat we altijd liefde waard zijn.”

“Omdat muziek altijd iets van boven uitdrukt, iets groots en moois, kunnen wij door naar muziek te luisteren niet anders dan de mens bewonderen en Degene die hem heeft geschapen. Bij het horen van een meesterwerk, verwonderen we ons over alles waartoe de mens in staat is, en tegelijkertijd leren we de mens kennen en erkennen we de grootsheid van God die de mens gemaakt heeft.”

Er wordt de laatste tijd veel gesproken over pastorale veranderingen. Geldt dit ook voor de musica sacra?

“De musica sacra is altijd in verandering. Na het Tweede Vaticaans Concilie is die niet meer alleen voor de elite, maar steeds meer een geschenk voor de hele Kerk, voor het hele volk van God. Muziek moet minder concert zijn en meer gebed. Dat betekent niet dat muziek niet mooi moet zijn, dat moet ze nog steeds, want muziek is een uitdrukking van Gods schoonheid en van het geloof van de Kerk.”

“De musica sacra maakt die verandering nu door: er zijn steeds meer parochiekoren en er komt steeds meer gevoeligheid voor muziek. Er valt op dit gebied natuurlijk nog veel werk te verzetten, maar de Kerk is altijd onderweg en in verandering. Dat stopt nooit. Het ideaalbeeld is immers God zelf en daar is niet eenvoudig aan te voldoen!”

Hoe belangrijk is het dat elke parochie een eigen koor heeft?

“Uitermate belangrijk, want het koor vertolkt het geloof van heel Gods volk en daar moet het nooit van afwijken. Een parochiekoor dient juist om Gods volk te begeesteren. Deel uitmaken van een koor kan een belangrijke ervaring zijn, want je leert er discipline. Het is ook een ervaring van menselijke en geestelijke groei, omdat je ten dienste staat van de liturgie en van Gods volk.”

Bij een conferentie over Kerk en muziek op 9 november vergeleek de paus musici met exegeten. Wat vindt u van die vergelijking?

“Dat is een goede vergelijking, want een vertolker van muziek is een beetje als iemand die de Bijbel uitlegt. Hij of zij moet de boodschap overbrengen. De boodschap van de muziek, de inhoud en de teksten, worden deel van degene die ze opvoert. Als musicus maak je je de muziek eigen, net zoals een exegeet dat doet met het Woord. Je probeert het uit te leggen en over te brengen.” (Vert. SK)