Paus Franciscus vertrekt vandaag naar Indonesië, de eerste halte van zijn reis naar Azië en Oceanië. In het grootste islamitische land ter wereld wil de paus de interreligieuze dialoog bevorderen. Prominente katholieken en moslims kijken reikhalzend uit naar zijn bezoek.
Volgens Yahya Cholil Staquf, geestelijk leider van de Indonesische islamitische organisatie Nahdlatul Ulama, zijn veel moslims in het land opgetogen over de komst van paus Franciscus. Hijzelf inbegrepen, want Cholil Staquf heeft de paus al meerdere malen ontmoet in Rome.
“We willen de hele wereld laten zien dat Indonesië een levend voorbeeld is van wat de paus en de grootimam van de Azhar-universiteit in Caïro in gang hebben gezet”, zegt Cholil Staquf, verwijzend naar de gezamenlijke verklaring over broederschap die in 2019 in Abu Dhabi is gepubliceerd. De ontmoeting tussen Franciscus en grootimam Ahmad al-Tayyeb op het Arabisch schiereiland wordt beschouwd als een historische gebeurtenis voor de christelijk-islamitische dialoog.
Nahdlatul Ulama (‘Ontwaken van de Geleerden’) heeft meer dan 95 miljoen leden. Yahya Cholil Staquf beschrijft de organisatie als een vertegenwoordiger van de traditionele, gematigde islam – in tegenstelling tot de islam die in Saoedi-Arabië dominant is. “De Saoedi’s zijn conservatief, maar zeker niet traditioneel. Hun model van de islam ontstond pas in de achttiende eeuw.”
Indonesië werd vanaf de dertiende eeuw geïslamiseerd door Arabische handelaren. Sindsdien is er een ononderbroken keten van tradities bewaard gebleven op de Indonesische archipel, legt de godsdienstgeleerde uit. Die tradities zijn cultureel verankerd in de Indonesische samenleving.
Pater Franz Magnis-Suseno woont en werkt op slechts een paar kilometer afstand van het hoofdkantoor van NU, in de door hem opgerichte School voor Filosofie. De jezuïet, oorspronkelijk afkomstig uit het Duitse Neurenberg, heeft goede connecties in Indonesië.
“De katholieke Kerk heeft goede relaties opgebouwd met de NU en de Muhammadiyah”, zegt de 88-jarige. Met 50 miljoen leden is de Muhammadiyah de tweede grootste moslimorganisatie in Indonesië, qua bevolkingsgrootte het grootste islamitische land ter wereld.
De relatie tussen moslims en christenen is niet zonder spanningen. Tijdens het bewind van Susilo Bambang Yudhoyono tussen 2004 en 2014 wonnen radicale en militante islamitische groeperingen aan kracht. Hun aanvallen waren gericht op kerken, maar ook op gebedshuizen van sjiieten, die als afvalligen werden beschouwd, en de geloofsgroep Ahmadiyya.
Daarover zegt Yahya Cholil Staquf nogal ontwijkend: “De wereld is geen gemakkelijke plek om te leven. Er zijn overal radicale groeperingen.” Volgens hem is Indonesië echter bovenal een land van sociale harmonie en tolerantie.
Vooral tijdens de tweede ambtstermijn van aftredend president Joko Widodo, die sinds 2014 aan de macht is, werd de extremistische islam teruggedrongen. De radicale islam is momenteel op haar retour, maar niet verdwenen. Aanhangers ervan zijn ook te vinden in de gelederen van de twee toonaangevende islamitische organisaties.
Toch is jezuïet Magnis-Suseno optimistisch over de sociaal-religieuze toekomst van Indonesië. De overgrote meerderheid van het volk en de politici vormen een “grote coalitie ten gunste van de seculiere staat” met de NU en Muhammadiyah als vertegenwoordigers van de ‘mainstream’-islam. Magnis-Suseno weet het zeker: “De NU en Muhammadiyah willen niets te maken hebben met de radicale islam.”
De geestelijke behoort tot de religieuzen die binnenkort de paus mogen ontmoeten. Tijdens zijn reis naar Azië zal Franciscus van 3 tot 6 september Indonesië bezoeken; in de eerste plaats om de interreligieuze dialoog met de islam te bevorderen, een centraal thema van zijn pontificaat. Daarnaast ontmoet hij er ook enkele religieuzen, waaronder Magnis-Suseno.
“Ik wilde eigenlijk niet zo prominent aanwezig zijn”, zegt die over de ontmoeting. “Ik vond dat de jongere jezuïeten voorrang moesten krijgen. Maar de paus stond erop om de laatste drie nog levende jezuïeten te ontmoeten die als missionarissen naar Indonesië waren gekomen.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
