Een nieuwe paus betekent continuïteit én verandering ten opzichte van zijn voorganger. De verwachtingen daaromheen zijn vaak groot. KN vroeg prominente katholieken uit Nederland en Vlaanderen welke aspecten van paus Franciscus’ pontificaat zij hopen terug te zien en wat paus Leo XIV volgens hen anders zou mogen doen.
“Ik hoop dat paus Leo XIV de voor de hand liggende dingen van Franciscus zal voortzetten: zijn warmte, zijn menselijkheid, zijn liefde en moed. Verder hoop ik dat hij blijft focussen op het klimaat, op migratie, op de rol van vrouwen in de Kerk en op de schandalige ongelijkheid in de maatschappij.
De nieuwe paus mag nog iets meer moed aan de dag leggen. Hij mag van mij het celibaat afschaffen, het priesterschap openstellen voor vrouwen en mensen van hetzelfde geslacht in de Kerk laten trouwen. De vraag is natuurlijk of dat niet zou resulteren in een nieuw schisma…”
“Hopelijk heeft ook de nieuwe paus voldoende charisma om veel mensen aan te spreken. Katholieken en niet-katholieken, bij voorkeur in die volgorde. Ook een niet-veroordelende houding tegenover mensen die (misschien gelukkig) verre van perfect zijn, is een goed idee. Het beeld van de Kerk als veldhospitaal vond ik zeer geslaagd.
Structureel heeft Franciscus niet veel veranderd. Vrouwen kregen bijvoorbeeld schijnbaar belangrijke functies. Maar alleen clerici mogen deelnemen aan de bestuursmacht, leken kunnen enkel ‘meewerken’. Daaraan heeft Franciscus niets veranderd. De Kerk bleef wezenlijk een klerikale Kerk, ondanks alle vriendelijkheid van de paus.
Maar wijzigingen zijn moeilijk. Een paus moet een gedeeld geloof, beleden door cultureel en sociologisch zeer verschillende mensen, weten te begeleiden: eenheid in verscheidenheid. Daarom moet Leo XIV een realistisch diplomaat en betrouwbaar bestuurder zijn. En misschien iets minder impulsief dan Franciscus was.”
“Als ik één inzicht verwierf in het kader van mijn medewerking in Rome, dan is het een gegroeid, reëel besef van het universele, wereldwijde karakter van de katholieke Kerk. ‘Katholiek’, in wezenlijke betekenis, staat voor een gerichtheid op de hele wereld. Die oriëntatie maakt het spreken en handelen van een paus bijzonder gecompliceerd.
Voorbij elke pretentie te weten welke paus met welke kwaliteiten en aandachtspunten de Kerk nu nodig heeft, is het dus van primordiaal belang dat in elk spreken en handelen die intrinsieke lokale, culturele, religieuze en theologische diversiteit in de Kerk ernstig genomen wordt.
En dat betekent omgekeerd dat ook wij, in onze contreien, die diversiteit van andere regio’s – voorbij de loutere focus op eigen noden en gevoeligheden – even ernstig moeten leren nemen. Laat paus Leo XIV dus vooral eenheid in diversiteit bevorderen en tegelijkertijd diversiteit in eenheid toelaten.”
“Paus Leo XIV zal net zo authentiek als paus Franciscus moeten zijn om de geloofwaardigheid van de Kerk niet te verspelen. Hij koos voor eenvoud en wilde gewoon onder de mensen zijn, in de openbaarheid, met zijn kudde. Goede herders, zei hij, moeten hun handen vuil maken. Keurige curiekardinalen vonden dat ongehoord, maar Franciscus’ opvolger kan hier niet meer achter langs.
Paus Franciscus vond de geloofwaardigheid van de Kerk samenhangen met de geloofwaardigheid van haar bestuursapparaat: daarom zat hij bovenop de financiële hervormingen in het Vaticaan en was hem er alles aan gelegen een zerotolerancebeleid te ontwikkelen met betrekking tot misbruik.
Paus Franciscus was heel erg uitgesproken. Misschien wel meer dan al zijn voorgangers benadrukte hij dat de katholieke sociale leer niet alleen het marxisme, maar ook het ongebreidelde economische liberalisme veroordeelt. Zijn ideeën over klimaatverandering, te berde gebracht in Laudato si’, stonden haaks op die van Trump of conservatieve Amerikanen; zijn streven naar inclusiviteit stond haaks op het deportatiebeleid dat zich in Amerika ontvouwt, bij voorbeeld.
Verder pakte hij de hervorming van de Romeinse curie heel voortvarend, door sommige curieprelaten als autocratisch ervaren, aan om de het bestuur van de Kerk meer ten dienste te laten zijn van een synodale Kerk, waarin iedereen, ook leken, mannen, vrouwen, deelneemt met inachtneming van de eigen roeping aan het bestuur van de Kerk. Ik juich deze zwaartepunten in zijn beleid van harte toe. Maar hij was geen diplomaat die omzichtig te werk ging.”
“Paus Leo XIV zou op drie punten van het vorige pontificaat moeten voortgaan: de bekommernis om de allerminsten, de bescherming van de natuur, Gods schepping, die de mens slechts in zorgvuldigheid mag beheren, en de bevordering van het delen van verantwoordelijkheid voor de Kerk tussen clerici en vrouwelijke en mannelijke leken.
De nieuwe paus zou minder impulsief mogen zijn, minder autoritair, zich minder doodgewoon gedragen, meer diplomatiek, meer intellectueel, meer nadruk leggend op het mysterie van het geloof en de sacraliteit die daarmee samenhangt.
In overweging zou hem gegeven kunnen worden het kardinalaat te hervormen, waardoor weer leken – mannen, maar nu ook vrouwen – daarvan deel uitmaken. De pauskeuze zou voortaan ook overgelaten kunnen worden aan aartsbisschoppen van bepaalde steden in de gehele wereld.”
“Paus Franciscus heeft niet alleen de barmhartigheid tot speerpunt van zijn pontificaat gemaakt, maar in zekere zin ook de ruimhartigheid – zijn ontferming over transgenders, migranten, mensen in de marges. Dit beleid mag worden voortgezet, met wellicht nog meer doortastendheid.
Paus Franciscus was een meester in ruimte maken, ruimte scheppen; het zou mooi zijn als zijn opvolger die ruimte nog explicieter benoemde, waarbij de eenheid van de Kerk niet in gevaar hoeft te komen, zolang we de katholieke gemeenschap zien als een ruimte met vele, vele kamers, maar wel onder één dak.”
“Dankbaar was ik dat paus Franciscus het jaar 2021 uitriep tot het ‘jaar van Sint-Jozef’. Ik geloof dat we nooit te veel kunnen benadrukken dat de Kerk niet alleen hier op aarde bestaat, maar dat zij als Lichaam van Christus verbonden is met de Kerk in het vagevuur en de hemel.
Samen vormen wij het gezin van God waarvan de heilige Jozef de patroon is. Leven in verbondenheid met hem brengt vrede, orde en een geest van dienstbaarheid in onze Kerk en samenleving. Ik deel de devotie van de voormalige paus tot Jozef en net als hij heb ik een beeld van de ‘slapende Sint Jozef’ op mijn nachtkastje staan.
Mijn hoop is dat Leo XIV helder is in zijn verkondiging. Als pastoor van een parochie merk ik dat uitspraken die te veel ruimte geven voor interpretatie vaak verwarring of zelfs verdeeldheid brengen onder de parochianen.
Ik hoop dat de nieuwe paus een vreugdevol en heilig man mag zijn, die met veel liefde en fijngevoeligheid de waarheid van het Evangelie en de Catechismus durft te verkondigen. Ik hoop dat hij vrede brengt tussen de Kerk van dit moment en die van het verleden, door de verschillende vormen van de Romeinse ritus harmonieus naast elkaar te laten bestaan.”
“Wat ik vooral hoop is dat paus Leo XIV voortbouwt op de leiderschapsstijl van Franciscus: zijn nabijheid, zijn moed om taboes te doorbreken, zijn inzet voor dialoog en zijn diepe luisterbereidheid naar jongeren, naar de kwetsbaren, naar de periferie. Kortom, hij was een mede-pelgrim.
Franciscus leerde ons dat synodaliteit geen vergadermodel is, maar een levenshouding. Die geest, noem het gerust een cultuuromslag, moet bewaard blijven: een paus die geen bewaker is van regels, maar een mens tussen mensen, een bruggenbouwer, een vredestichter.
Tegelijk hoop ik dat de nieuwe paus nog explicieter investeert in een inclusieve Kerk waarin jongeren, leken en vrouwen, priesters en diakens en slachtoffers van misbruik de Kerk samen als een warme thuishaven mogen ervaren. De Kerk moet de ruimte bieden om dat mede-eigenaarschap waar te maken.
De wereldhonger naar zin, vrede en verbondenheid is vandaag enorm. De christelijke geloofstraditie kan digitaal en in het echte leven een van de richtingaanwijzers zijn. De interlevensbeschouwelijke dialoog is geen bijzaak, maar een drager van de toekomst voor een Kerk die middenin de samenleving wil staan.
Paus Leo XIV staat voor de immense taak om een wereldkerk bijeen te houden in al haar culturele verschillen. Jongeren kunnen daarin zijn bondgenoten zijn. Zij overstijgen moeiteloos grenzen en omarmen die culturele diversiteit als rijkdom.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
