In een herinnering aan de Wereldjongerendagen in Keulen 2005 gebruikt paus Benedictus twee belangrijke woorden. De Kerk, het volk Gods, kwam daar bijeen met een miljoen jongeren, in vreugde. Jonge mensen kwamen samen om het Woord van God te horen, te bidden, Eucharistie te vieren, te zingen, om “zich in het bestaan te verheugen”.

In de tijd van het individualisme, waar je op jezelf bent teruggetrokken, viert de Kerk hier het geloof samen. In navolging van het Concilie spreekt de paus over de pelgrimstocht van de Kerk. De mens moet verder kijken dan wat hij op zijn gewone dagelijkse weg tegenkomt, en op zoek gaan “naar zijn wezenlijke bestemming, de waarheid, het juiste leven, God”.

‘Zielloze rijkdom’

Hij moet op die tocht de “innerlijke zintuigen” ontwikkelen om de diepere dimensies van de werkelijkheid te ontdekken. Wij bevinden ons op een pelgrimstocht naar de ware Meester van de wereld. Wij zijn samengekomen om hem te aanbidden! Dat is het tweede belangrijke woord van de paus.

“Voor elke activiteit en elke verandering in de wereld moet er aanbidding zijn.” Dat maakt ons vrij en geeft richting aan ons handelen in een wereld “waarin criteria voor oriëntatie geleidelijk verdwijnen en ieder zichzelf tot criterium dreigt te maken”. Eerst moet je God aanbidden, zegt de paus. “Je moet God eren, niet jezelf, niet streven naar opeenhoping van zielloze rijkdom”, zegt de katholiek Konrad Adenauer in zijn kersttoespraak van 1959. Dan pas zul je gelukkig zijn.

Eén volk verenigen

Wie behoort tot het volk Gods? Ieder mens, waar ook ter wereld, in welke tijd ook, die “God vreest en gerechtigheid beoefent” wordt door God aanvaard! Bij het volk Gods denkt het Concilie aan alle mensen, aan de hele wereld, aan alle godsdiensten. Maar God wil mensen ook samenbrengen, tot één volk verenigen. Dat zegt het Concilie ook.

God heeft Israël “tot zijn volk uitverkoren, er een verbond mee gesloten”. Het Concilie spreekt over dat nieuwe Godsvolk in universele, alle mensen omvattende woorden, niemand uitsluitend – inclusief, zouden wij nu zeggen. Het gaat niet meer om onze afkomst. Uit de joden en alle volken heeft Hij ons geroepen, om “in de Geest”, niet naar het vlees, tot één, nieuw Godsvolk uit te groeien.

Eenvoudige taal

In dat volk woont “de Heilige Geest als in een tempel”, en dit volk heeft “als wet het nieuwe gebod om lief te hebben zoals Christus zelf ons liefgehad heeft”. Zo is dat volk begonnen, als “een kleine kudde”, als een gemeenschap van leven, liefde en waarheid”, een werktuig van vrijheid, waardigheid en verlossing voor allen, als licht der wereld en zout der aarde.

Dat is de taal die de concilievaders gebruiken als zij over het volk Gods spreken. Het is een heel eenvoudige taal. De Kerk is op pelgrimstocht, dwars “door de verlokkingen en beproevingen heen”. De concilievaders doelen op de zonden van de Kerk, de beproevingen van de vervolgingen, van de secularisatie. Maar de Kerk blijft op zoek naar het licht, door het kruis heen, en houdt nooit op “zichzelf te vernieuwen”.