“De grootste bedreiging van het pauselijk leergezag is op dit moment de paus zelf.”

Dat schrijft de gerespecteerde en ervaren katholieke commentator Phil Lawler op Catholic Culture. Niet alleen lijkt paus Franciscus zich toe te leggen op het maken van “onrust veroorzakende opmerkingen”, vooral tijdens vliegtuiginterviews, hij lijkt ook “onwillig” kwesties definitief te regelen.

Dubbelzinnig

Een nieuw staaltje van deze pauselijke aanpak bleek vorige week. Robert Royal spreekt in zijn commentaar van “Een bizarre pauselijke zet”. Nadat de katholieke wereld twee jaar lang in debat is gebracht over het “Kasper-voorstel” (de toelating onder bepaalde omstandigheden van hertrouwd gescheiden katholieken tot de communie), en dit bekroond werd met een in voetnoten suggestieve, maar als geheel dubbelzinnig gehouden apostolische exhortatie Amoris Laetitia, roept de paus thans één interpretatie daarvan – en inderdaad de Kasperiaanse – tot de enige juiste uit. Maar dit antwoord, aldus Lawler, krijgen we niet in de vorm van een officieel document of publieke uitspraak, “maar in een gelekte privé-brief die achteraf als authentiek bestempeld werd.”

Voetnoot

Het was van begin af aan zonneklaar dat paus Franciscus de liberale visie van kardinaal Kasper op de toelating van hertrouwd gescheidenen tot de sacramenten deelde. Lawler noemt de “obsessieve aandacht” hiervoor “al bizar op zichzelf, in het licht van de vele directere bedreigingen van het gezinsleven”. De synodebisschoppen stonden het niet toe, maar wel was het slotdocument dubbelzinnig genoeg voor de paus om zijn wens eventueel met een apostolische exhortatie door te zetten. Toch deed hij dat niet. Lawler: “Amoris Laetitia vermeed het direct een antwoord te geven op de vraag die iedereen stelde”. Naar nu blijkt, zat de ware bedoeling van de paus verstopt in een voetnoot, waarvan de paus zelf tijdens een vliegtuiginterview beweerde dat hij zich die niet meer goed kon herinneren. Maar via een uitgelekte brief stelt de paus nu ineens heel duidelijk dat dit de ene juist interpretatie van Amoris Laetitia is.

Losse schroeven

Waarom vermijdt de paus het inzetten van zijn formele leergezag voor zo’n kwestie? Omdat, vermoedt Lawler, de aanpak van Amoris Laetitia een “correctie” zou inhouden van eerder pauselijk leergezag op dit punt, in het bijzonder van Familiaris Consortio van de H. Johannes Paulus II. Langs deze route zou paus Franciscus impliciet zijn eigen leergezag corrigeerbaar maken voor latere pausen. Daarmee zou alle pauselijk leergezag op losse schroeven komen te staan.

Geen aanwijzing

In plaats daarvan heeft paus Franciscus ervoor gekozen over de toelating van hertrouwd gescheidenen tot de sacramenten geen eenduidige helderheid te scheppen maar, zoals Robert Royal het formuleert: “dit proces te verfijnen door begeleiding, onderscheiding, al die woorden die geen duidelijke grenzen hebben.” De paus zegt wel dat het duidelijk is, aldus Lawler, “maar schept geen duidelijkheid. Met diens instemming mogen de Argentijnse bisschoppen nu stellen dat hertrouwd gescheiden katholieken alleen de communie mogen krijgen onder bepaalde begrensde omstandigheden, maar ze specificeren niet wat die omstandigheden zouden kunnen zijn. Alles wordt overgelaten aan de beoordeling van de pastor; de aanwijzing van Rome is dat er geen aanwijzing zal zijn.” Dit leidt tot een situatie waarin iedereen kan doen wat hem goeddunkt.

Steeds weer verwarring

Lawler wijst erop dat dit in totale en massieve tegenspraak is met het canoniek recht (#915), namelijk dat wie “hardnekkig volhardt in openlijke zware zonde niet tot de H. Communie mag worden toegelaten”. Als paus had Franciscus ook het canoniek recht kunnen wijzigen, maar dat laat hij na. “Opnieuw is het netto effect het overbrengen van de indruk dat de formele leer van de Kerk en haar wetten er niet werkelijk toe doen, dat je ze gerust kunt negeren.” En dit geval staat niet op zichzelf. “Steeds weer veroorzaakt paus Franciscus verwarring onder de gelovigen. Maar nooit tevoren is het zo duidelijk dat hij de dubbelzinnigheid bewust heeft gezocht om aan het juiste gebruik van zijn leergezag te ontkomen – dat is ter beslechting van kwesties en om de geloofsbroeders tot eenheid te brengen.”

Als het de bedoeling van de paus is het pauselijke leergezag te verzwakken, is hij goed bezig. Maar, aldus Lawler, als dat niet zijn bedoeling is, “ben ik niet meer in staat hem te verklaren.” (KN/Catholic Culture)