Maandag was de Wereldvluchtelingendag van de Verenigde Naties. Meer dan honderd miljoen mensen zijn wereldwijd op de vlucht. Het is tijd om door de knieën te gaan bij zo’n enorme stapeling van menselijk leed. Want hoop is er altijd.

Bijna elf jaar lang werk ik nu met gevluchte mensen die zijn aangekomen in Nederland. Ik ben geraakt. Geraakt door de dramatische angst en enorme impact die oorlog heeft op mensen. Geraakt door de verhalen over verlies van gezinsleden. Ik ben geraakt door het gemis van huis en spullen, van maatschappelijke status en vriendenkring. Ik ben ook geraakt door wreedheden en extreme hitte en kou die mensen tijdens de vlucht moeten ondergaan. Ik ben geraakt door jaren van leven zonder toekomst in Turkije en op de Griekse eilanden, maar ook in Nederlandse asielzoekerscentra.

Ik ben geraakt door mensen die alle eigenwaarde kwijt zijn en die hun vaardigheden niet meer kunnen inzetten in een andere cultuur. Ik ben geraakt door gezinnen die, eenmaal gehuisvest in  Nederlandse wijken, uit elkaar spatten omdat ze zo beschadigd zijn geraakt dat gezinsleden elkaar niet meer kunnen bereiken.

Als een Nederlander één van deze dingen overkomt, zoals verlies van alle spullen door een brand of de dood van een geliefde, vinden we dat, terecht, al heel erg. Vluchtelingen zijn vaak gebutst door een stapeling van deze gebeurtenissen.

Onvoorstelbare aantallen

Naast deze dimensie van het persoonlijk leed is er de dimensie van de onvoorstelbare aantallen. Die lopen steeds verder op. Naast de bekende conflicten in Syrië, Afghanistan en Oekraïne komen er ook vluchtelingen uit gebieden die minder vaak in het Nederlandse nieuws zijn. Maar het menselijk drama is niet minder groot in landen als Zuid-Soedan, Venezuela en Jemen, of, dichter bij huis, Turkije. Jaarlijks vluchten duizenden Turken, vooral intellectuelen, die het niet uithouden onder het regime van Erdogan.

Het aantal vluchtelingen groeide de afgelopen jaren tot ruim 85 miljoen. Dit jaar is het aantal, met name door de problemen in Oekraïne en Afghanistan, verder omhooggeschoten naar meer dan 100 miljoen: het grootste aantal ooit uit de menselijke geschiedenis.

Klimaatverandering en honger

We denken als rijke landen vaak dat we veel doen voor vluchtelingen. Van het enorme aantal vluchtelingen wordt echter meer dan driekwart opgevangen in de eigen regio, vrijwel altijd in ontwikkelingslanden.

Daarnaast is het pijnlijk om op te merken dat landen die te heet en te droog aan het worden zijn om in te wonen, met name in Oost-Afrika, vrijwel niet hebben bijgedragen aan de wereldwijde klimaatverandering waar ze nu het slachtoffer van worden: de bevolking raakt op drift en door de schaarste verdiepen de conflicten zich.

Het komende seizoen wordt er daarbij voedselschaarste voorzien door de oorlog van Rusland met Oekraïne. De landen die erdoor in de problemen zullen komen, is een aantal relatief arme Arabische en Afrikaanse landen. En hoewel we in het Westen best voedselalternatieven hebben, kopen we met onze rijkdom intussen de wereldgraanmarkt leeg. Dit zal de stroom aan mensen op drift alleen maar aanwakkeren. Rijkdom schept verantwoordelijkheid, daar is God helder over.

Bid en ontdek wat je kunt doen

Toch moeten we niet passief worden in het licht van al deze problemen. Het is tijd om door de knieën te gaan. De pijn, de hoeveelheid vluchtelingen en onze eigen verantwoordelijkheid overstijgen het menselijk kunnen. Bid, en ontdek dan wat je kunt doen. Zoek contact met de vluchtelingen in je eigen wijk. Naast de enorme pijn kan je dan de kracht van gemeenschap en de kracht van geloven scherp gaan zien. Je krijgt weer hoop. Volg Jezus door de wonden van de wereld aan te raken. Dan mag je op de voorste rij zitten bij God, die creatief is met de scherven van een gebroken wereld.

Jan Pieter Mostert is directeur van Stichting Gave, die christenen wil inspireren vluchtelingen gastvrij te ontvangen en hun geloof met hen te delen. Nog t/m 25 juni loopt een speciale gebedsweek voor vluchtelingen.