Na het pausbezoek aan België in september blijken er nog heel wat losse eindjes te zijn. Er is een nieuw en eerlijk gesprek nodig om de kloof tussen de Kerk en de maatschappij te dichten. “Want de paus kan niet elke keer de brokken komen lijmen.”
Het bezoek van paus Franciscus aan België was dubbelzinnig. Het was een langverwachte en veelbesproken gebeurtenis in het kader van de zeshonderdste verjaardag van onze universiteit, maar de vele diepe crises waar de Kerk in België doorheen gaat en sommige opmerkelijke uitspraken van de paus blijven een schaduw werpen.
Als jonge onderzoekers pleiten wij voor meer dialoog, meer openheid voor gesprek van en met de Kerk en meer aandacht voor de veelheid aan stemmen die vaak nog niet gehoord worden.
Studenten en jonge onderzoekers hebben nauwelijks kunnen bijdragen aan de voorbereiding van het pausbezoek. Daarom hebben wij ervoor gekozen om het heft in eigen handen te nemen om achteraf te helpen interpreteren.
In november 2024 organiseerden we daarom aan de faculteit voor Theologie en Religiewetenschappen een post-pausbezoekgesprek. Uit dat gesprek kwam duidelijk naar voren dat er vele vragen zijn die nog steeds aandacht verdienen.
Om te beginnen was de uitwisseling met de decaan van onze faculteit, jonge onderzoekers en een journalist van KN een privilege. Vanuit verschillende disciplines en expertises blikten we terug op wat dit bezoek betekent voor onze universiteit en de Kerk in Vlaanderen, maar ook voor de wereldkerk.
Het was een constructief gesprek waarbij we door de veelheid van expertises voorbij de waan van de dag en de oppervlakkige kritiek geraakt zijn. Tegelijkertijd hebben we vastgesteld dat de Kerk en de universiteit in België absoluut nood hebben aan meer van zulke vrije uitwisseling van gedachten. Ook jonge onderzoekers geven elk op hun manier nog altijd om de Kerk en willen bijdragen aan het gesprek.
“De indruk blijft bestaan dat de paus er niet in geslaagd is de harten en geesten van de Belgen écht te bereiken”
Een tweede observatie betreft de losse eindjes van het bezoek. De paus en rector Luc Sels hebben veel gesproken over migratie, maar ondertussen is België op weg naar het strengste migratiebeleid in decennia. De verzamelde gelovigen in het Koning Boudewijnstadion zijn enthousiast en aangemoedigd naar huis gegaan, maar de indruk blijft bestaan dat de paus er niet in geslaagd is de harten en geesten van de Belgen écht te bereiken.
Al met al heeft de katholieke Kerk een vitale kant laten zien, maar echt storm liep het nergens. En dat de paus klare taal heeft gesproken over misbruik was nodig, maar zijn uitspraken over ethische thema’s lieten bij velen eerder een kater na.
De derde observatie is minder rooskleurig. De Belgische Kerk heeft sinds het pausbezoek alweer moeilijke momenten meegemaakt. Een abdijgemeenschap is opgeheven, de aartsbisschop-emeritus is doorverwezen naar de correctionele rechtbank voor laster en een scheutist verbonden aan een instituut van de KU Leuven wordt beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag.
Het staat als een paal boven water dat iedereen onschuldig is tot het tegendeel bewezen is, maar daar waar paus Franciscus sommige van de brokken uit het verleden heeft kunnen lijmen, blijft de Kerk in België aan een relatief hoog tempo brokken maken. Hoe komt dat toch?
Dit is een pretentieloos opiniestuk zonder alle antwoorden. De kloof tussen de Kerk en het leven van mensen benadrukt het belang om ruimte te scheppen voor dialoog en debat. We moeten het blijven hebben over de brokken die ook vandaag nog gemaakt worden.
Vanuit onze positieve gesprekservaringen willen we tonen dat er partners zijn die vanuit hun eigen expertise willen bijdragen aan de opbouw van de Kerk. Jonge academici willen reflecteren! Ze willen zeker ook bekritiseren, maar tevens helpen opbouwen, zelfs als ze geen al te nauwe band hebben met de Kerk.
De vele vragen die nog op de plank liggen verdienen daarom aandacht, maar daarvoor moeten Kerk en universiteit actiever op zoek naar die stemmen om ze te betrekken bij het gesprek. En ongetwijfeld kan een eerlijke uitwisseling met kritische partners een belangrijke stap zijn voor de Kerk om wonden te helen en kloven te overbruggen. We kunnen tenslotte niet elke keer op de paus rekenen om de brokken te lijmen.
Valerio Aversano en Jens Van Rompaey zijn doctoraatsonderzoekers aan de KU Leuven.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.