<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Opinie

De Balie een kerk? Laat de Kerk dat omarmen!

Erik Borgman 27 januari 2022
image
Foto: Ilyass Seddoug - Unsplash.com

De directeur van De Balie wil van zijn Amsterdamse debatcentrum een kerkgenootschap maken. Dat is meer dan een gelegenheidsargument om in coronatijd toch open te kunnen – en stelt zowel De Balie als de Kerk voor vragen.

In diverse theaters werd vorige week geknipt en geföhnd om, net als de kappers, toch open te kunnen gaan. Ik dacht: hebben toneel en dans dan niet langer de ambitie om een al te menselijke focus op het uiterlijk af te wenden, en in plaats daarvan het hart van ons samenleven zichtbaar te maken?

Geen verschil?

Yoeri Albrecht, directeur van De Balie in Amsterdam, drukte deze ambitie beter uit. Hij wil van zijn debatcentrum een kerkgenootschap maken. Hij zei niet te begrijpen waarom in kerken wel een duizenden jaren oud boek mag worden besproken – “daar ben ik overigens helemaal voor”, onderstreepte hij – maar dat zijn centrum door coronamaatregelen geen recent boek kon agenderen. “Ik zie het verschil niet.”

“Beseft Albrecht dat dit boek eigenlijk geen boek is, maar een bibliotheek vol stemmen die zelf een eeuwenlang voortgaand debat vastlegt?”

Dat is opmerkelijk. Albrechts collega’s benadrukken doorgaans het verschil tussen de ‘irrelevante’ boodschap van Kerken en de urgentie van het maatschappelijk debat. Maar hoewel er natuurlijk wel degelijk verschil is, zijn er ook belangrijke overeenkomsten tussen een debatcentrum en de Kerk. Beide keren zich tegen de alleenheerschappij van de waan van de dag. Er is meer te zeggen dan gezegd wordt, en juist wat verborgen blijft, is van belang. Daarom moet in ruimte daarvoor worden geïnvesteerd. Dat ook veel kerken debatten organiseren, ondersteunt Albrechts punt.

Gelegenheidsargument

Ik weet niet zeker of Albrecht geen gelegenheidsargument gebruikt. Toch wil ik graag mijn solidariteit met hem betuigen. Ik wil hem daarbij wel vragen of hij beseft dat wij in de kerk niet over een oud boek praten, maar het leven van de wereld en ons eigen leven in het licht zetten dat voor ons bij uitstek in dat boek schijnt.

https://www.us12.list-manage.com/subscribe/post?u=d22144bf286104d517b638301&id=b3f10e4ed1

Dat dit boek eigenlijk geen boek is, maar een bibliotheek vol stemmen die zelf een eeuwenlang voortgaand debat vastlegt over wat dit licht precies is en betekent. Dat we in ieder geval in de katholieke Kerk niet alleen over dit licht praten, maar het op allerlei manieren de ruimte geven zichzelf present te stellen en ons te voeden en veranderen.

Betere wegen

Zou Yoeri Albrecht het met mij eens zijn als ik zeg dat De Balie iets soortgelijks doet? Dat er niet alleen gesproken wordt over de toekomst van cultuur en samenleven, maar dat in dat debat deze toekomst al begint? Visies, mensen en  uiteenlopende wegen om de toekomst te openen, worden met elkaar verbonden, en zo tot betere wegen naar een betere toekomst.

image
Debatcentrum De Balie in Amsterdam. Foto: Elekes Andor - Wikimedia Commons

En dan natuurlijk ook: kunnen kerkmensen het hiermee eens zijn? Ziet de Kerk dat zij gebaat is bij een open debatcultuur in de samenleving? Dat de vrijheid van godsdienst impliceert dat iedere overtuiging zich mag uitspreken en mensen mag proberen over te halen deze te delen? Zijn Albrecht en zijn staf het van hun kant dan weer met mij eens dat een open debatcultuur de vrijheid van godsdienst nodig heeft, en gebaat is bij religies die zich in de openbare ruimte manifesteren en hun visie op onze gemeenschappelijke toekomst presenteren? En om maar eens een balletje op te gooien: kunnen De Balie en Katholiek Nieuwsblad dan misschien met anderen hierover een programma organiseren?

Niet vrijblijvend

Kerken, synagogen, moskeeën en tempels zijn meer dan debatcentra. Zij thematiseren dat onze persoonlijke en collectieve manieren van leven, denken en voelen zelf op het spel staan in het gezamenlijke zoeken naar toekomst. Zij zoeken naar en verkondigen een waarheid die niet vrijblijvend is, maar verplicht. Wie iets of iemand heilig noemt, kent dit heilige macht toe over zichzelf, en onderschikt zich daar in beginsel aan. Wie weet dat het licht niet van hemzelf komt, is bereid zichzelf in dit licht te zien en uit het centrum van de eigen wereld te stappen.

Moeten we het met het oog op de toekomst van de aarde niet hebben over de noodzaak en de mogelijkheid hiertoe? Blokkeert de moderne cultuur niet het vermogen tot gehoorzaamheid aan wat er gevraagd wordt, omdat zij alleen de eigen stem hoort en doof is voor de dingen, planten, dieren, mensen die niet modern zijn, en voor God of het goddelijke? Als dat zo is, moet zij dan daar niet van verlost worden? Over gehoorzaamheid en verlossing hebben Kerken en godsdiensten bij uitstek iets te zeggen. Wil De Balie daarmee in gesprek?

Erik Borgman is lekendominicaan en hoogleraar Publiek Theologie aan Tilburg University.

Gratis kennismaken met KN?

Dit artikel is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad nr.  4. Vrijblijvend kennismaken met KN? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan!

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.