De Nijmeegse Radboud Universiteit mag zich niet langer katholiek noemen. Dat is de uitkomst van een strijd die enkel verliezers kent. Het had anders gekund – en het kan nog steeds anders.
De Nederlandse bisschoppen lieten onlangs weten per 15 november het aan de Radboud Universiteit Nijmegen verleende predicaat ‘katholiek’ in te trekken. So what?, vroegen velen zich af: nou en? Voor de een betekende dit so what dat de universiteit zich eindelijk verloste van ‘het katholieke juk’; bij de ander dat de universiteit al lang niet meer ‘katholiek genoeg’ was.
In diverse media werd als reden met name de jarenlange strijd tussen de bisschoppen en het stichtingsbestuur over het benoemen van leden genoemd; het zou er dan om gaan of deze wel ’katholiek genoeg’ waren.
De dialoog was kennelijk zo vastgelopen dat de rechter eraan te pas moest komen. Het maakte een treurig einde aan wat in 1923 veelbelovend begon. De indruk die het achterlaat, is dat de discussie over katholiciteit eindigde in juridisch, institutioneel gekibbel van twee kanten. Er vielen woorden als macht en invloed.
Ik had me ook een ander gesprek kunnen voorstellen. Een gesprek waarbij het vertrekpunt niet is of de universiteit en het universitair medisch centrum nog wel ‘katholiek genoeg’ zijn. Ik vraag me überhaupt af welke mens of welke instelling ‘katholiek genoeg’ is, volgens mij ben je dat nooit.
Ik had me een gesprek kunnen voorstellen dat primair vertrekt vanuit de vraag hoe de Radboud een goede universiteit en een goed universitair ziekenhuis zou kunnen zijn. Instellingen voor goed universitair onderzoek, onderwijs en zorg, betaald uit publieke middelen en opererend in een geseculariseerde samenleving. En dan daaraan gekoppeld de vraag hoe de katholieke traditie en de katholieke wortels daarbij zouden kunnen helpen.
Want de katholieke traditie – deze internationale beweging die al meer dan tweeduizend jaar bestaat – heeft een schat aan ervaring met het zoeken naar waarheid, met bezield werken, met zin en samenhang, met het bieden van troost en zorg, met het zoeken naar schoonheid, met het bieden van gemeenschap, met een focus op de hele mens.
“Ik vraag me af welke mens of welke instelling ‘katholiek genoeg’ is”
Tweet dit!
Zou die traditie ook nu de Radboud Universiteit kunnen helpen bij haar taken in deze tijd? Wat is daarbij onmogelijk en wat is wel mogelijk?
Het lijkt me een moeilijk maar uitdagend en interessant gesprek, zeker als de universiteit aangeeft belang te hechten aan het predicaat en haar oude wortels. Want ook dat komt veel voor: mensen die van huis uit katholiek zijn, er ‘niets meer aan doen’, maar er toch belang aan hechten zich katholiek te blijven noemen.
Het maakt me altijd nieuwsgierig en het levert eigenlijk altijd een waardevolle dialoog op, niet zozeer over normen, maar over gemeenschappelijke waarden. En uiteindelijk vullen normen en waarden elkaar natuurlijk aan: normen zorgen ervoor dat waarden concreet worden, waarden zorgen ervoor dat normen geen inspiratieloze checklistjes worden.
Zo’n dialoog vereist wel een deemoedig luisteren naar elkaar, eerder een houding van luisterbereidheid dan een houding waarin de ander vooral overtuigd moet worden van het eigen gelijk. Het vereist terughoudendheid in het oordeel en dat je in de schoenen van de ander gaat staan.
Ga er maar aan staan, universiteit en universitair medisch centrum zijn in deze tijd, met grote (internationale) concurrentie, 1,7 miljard euro omzet, 22.000 medewerkers en 100.000 patiënten en 23.000 studenten per jaar. Ga er maar aan staan, bisschop te zijn in deze tijd, in het spanningsveld te moeten staan tussen traditie en moderne tijd. Waar kies je voor aanpassing aan de tijd en waar juist voor het omgekeerde?
Deze dialoog vraagt om het afleggen van wederzijdse vooroordelen: durven we het aan katholicisme niet alleen maar normatief te benaderen? Durven we het aan katholicisme niet te zien als een juk waar je vooral onderuit moet zien te komen, maar als een kans om het verschil te maken in het Nederlands universitair landschap?
Katholicisme, niet als opgeheven vinger met een lijst van criteria waaraan men moet voldoen, maar de katholieke traditie als een uitgestoken hand om te helpen groeien? Zou dat ook hier kunnen? Zou het alsnog kunnen?
Eric Holterhues is directeur van Oikocredit Nederland.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
