De Kerk kan niet bepalen wat de beste landbouwmethode is. Maar zij kan wel op allerlei manieren helpen om tot een goed debat over duurzaamheid te komen – voorbij de polarisatie die we nu zien.
Na de Tweede Wereldoorlog is in Nederland en andere Europese landen ingezet op een efficiënte en intensieve landbouw. Dit Europese project, waarbij vaak de naam van Sicco Mansholt valt, was uitermate succesvol.
Wij hebben tegenwoordig relatief goedkoop voedsel van hoge kwaliteit en met een hoge veiligheid. Ik vermoed dat de meesten van ons daar niet of nauwelijks bij stilstaan, als wij boodschappen doen in onze goed gevulde supermarkten. Maar we mogen er onze boeren dankbaar voor zijn.
Meer en meer komt echter ook de schaduwzijde van de intensieve landbouw in beeld. Volgens velen zijn er in ons goede vaderland te veel dieren op een te klein grondgebied. De bijdrage van de landbouw aan de stikstofuitstoot is aanzienlijk. Vandaar dat de regering maatregelen neemt die een groot aantal boeren als bedreigend ervaart. Wat heeft de Kerk over deze kwestie te zeggen?
De Kerk heeft vanuit Schrift en Traditie veel wijsheid in huis, maar niet over de beste landbouwmethode. Beleid moet gemaakt worden op basis van data en uiteindelijk hebben onze politici hier het laatste woord. Maar de Kerk heeft wel een visie op de goede en rechtvaardige samenleving die hopelijk ook in het landbouwdebat kan helpen bij een juiste oriëntatie.
Paus Franciscus schonk ons in 2015 de meest recente sociale encycliek, Laudato Si’. Centraal daarin staat de integrale ecologie. De paus pleit voor een cultuur van het leven met verschillende dimensies: bescherming van het ongeboren en het aftakelende leven, maar ook globale sociale gerechtigheid en zorg voor onze aarde als Gods schepping en ons gemeenschappelijk huis.
Belangrijk voor het katholiek sociaal denken zijn noties als menselijke waardigheid, onderlinge solidariteit en inzet voor het algemeen belang. Wat betekent dit alles voor het landbouwdebat?
“In het landbouwdebat zouden de emoties moeten worden getemperd ten gunste van een redelijke argumentatie”
Tweet dit!
In het licht van Laudato Si’ is een economische en ecologische transitie zeer wenselijk. Dat betekent dat onze productiemethoden en consumptiepatronen moeten worden verduurzaamd. Deze transitie kan niet van vandaag op morgen, maar vraagt om een overgangstijd.
Het is niet rechtvaardig dat individuele boeren hierdoor bovengemiddeld getroffen worden. Als de politiek een Green Deal wil, waar vanuit katholiek denken zeker veel voor te zeggen valt, dan moeten individuele boeren worden geholpen om hun bedrijfsvoering aan te passen en te vergroenen. Bij een uitkoop van boeren die willen stoppen, moet de overheid een rechtvaardige prijs betalen.
Het debat rond verduurzaming wordt in onze dagen hard gevoerd. Naar mijn overtuiging te vaak te hard. Juist als wij geloven dat ieder mens door God geschapen is, moeten wij de waardigheid van onze naaste beschermen. Dat vraagt om een fair en zakelijk debat waarbij niet op de mens maar op de bal wordt gespeeld.
Al vaker heb ik gepleit voor hoffelijkheid binnen de publieke ruimte. Juist ook in het landbouwdebat zouden de emoties moeten worden getemperd ten gunste van een redelijke argumentatie. Als mensen worden geïntimideerd of geweld wordt gebruikt, wordt een grens overschreden.
De overheid moet als behoeder van de openbare orde en veiligheid dan duidelijk grenzen trekken en adequaat optreden. Alleen zo wordt de rechtsstaat beschermd. Het is goed te beseffen dat bij een maatschappelijke anarchie uiteindelijk het recht van de sterkste gaat gelden.
De Kerk heeft tot taak om in de liturgie Gods lof te zingen, ook om de aarde die Hij aan onze zorgen heeft toevertrouwd. En natuurlijk is ook de catechetische opdracht van groot belang. Maar in een vitale parochie is een ontwikkelde diaconie met oog voor de noden van de tijd niet minder belangrijk.
Onze geloofsgemeenschappen zouden de ontmoeting en het debat tussen katholieke boeren en milieubeschermers kunnen faciliteren. Een beproefde methode is de dialoogtafel: niet het strijdgesprek, maar aandachtig luisteren naar de ander staat dan centraal. Als wij proberen zo in de schoenen van de ander te gaan staan, ontstaat er vaak veel begrip voor elkaar en worden standpunten gematigd.
Mgr. dr. Gerard De Korte is bisschop van ’s-Hertogenbosch en referent voor Kerk en Samenleving binnen de Nederlandse bisschoppenconferentie.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
