<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Opinie

De Kerk wijst de staat terecht – en dat is helemaal niet slecht

Peter van Duyvenvoorde 22 januari 2025
image
De episcopale bisschop Mariann Budde bij de nationale gebedsdienst in Washington op 21 januari, een dag na de inauguratie van Donald Trump. Foto: OSV News - Kevin Lamarque, Reuters

Een dag na zijn inauguratie moest Trump aanhoren hoe de episcopale bisschop Mariann Budde hem aanspoorde om migranten en andere kwetsbare mensen te beschermen. Maar wat leek op een aanvaring is juist de ideale uiting van hoe de scheiding tussen Kerk en staat eruit hoort te zien.

Trump is nu dan weer president. De inauguratie is volbracht. Het begin van vier, op zijn best gezegd, spannende jaren. Daar is al van alles over gezegd en daar zal nog meer over gezegd worden. Opvallend vond ik de kerkdienst. De hele dag gaat dat al rond.

President Trump en vicepresident Vance zitten vooraan gedurende de kerkdienst, geleid door de episcopale bisschop Mariann Budde. Ze neemt het woord voor de LHBTQ-gemeenschap, voor migranten, oorlogsvluchtelingen, ongedocumenteerden: eenieder die het zwaar zou kunnen hebben de komende jaren benoemt ze en voor allen neemt ze het op.

Afschuw

Trump en Vance kijken met een glazige ogen, ze moeten hier even doorheen, lijken ze te denken, de bisschop kan zeggen wat ze wil, ze gaan toch hun eigen gang wel.

Op internet reageert men zoals altijd verdeeld en precies zoals je volgens politieke scheidslijnen mag verwachten: links applaudisseert de bisschop en bekritiseert Trump en Vance, rechts verafschuwt de woorden van de bisschop en neemt het op voor de president en de vicepresident.

Beide missen fundamenteel wat hier gaande is, en eveneens dat wat hier gaande is eigenlijk een goed teken is.

Realistisch en ideëel

Dit is namelijk precies hoe het hoort te zijn: de macht van de staat en de macht van de Kerk die niet samenvallen. De staat moet realistische politiek bedrijven, soms moeilijke keuzes maken – bepaalde migranten wel of niet binnenlaten, bepaalde zorg wel of niet bieden aan de bevolking – omdat ze nu eenmaal van doen heeft met schaarste van grond, producten, arbeid.

“Problematisch zou het juist zijn als de bisschop de taal van de president zou spreken of, en dit is voor veel mensen moeilijker te verteren, als de president de taal van de bisschop zou spreken.”

De Kerk plaatst daar haar ideële macht tegenover. Zij hoeft geen rekening te houden met schaarste en kan in die harde wereld een thuis zijn voor hen die, om welke reden dan ook, behoren tot de verliezers en/of achtergestelden van die realistische staat.

Domeinen

Problematisch zou het juist zijn als ofwel de bisschop de taal van de president zou spreken – in veel kerken in New York en waarschijnlijk in de gehele VS staat een Amerikaanse vlag op het altaar – of, en dit is voor veel mensen net iets moeilijker te verteren, als de president de taal van de bisschop zou spreken.

Misschien maak ik het belang van de scheiding te groot, misschien is het een mechanisme om mijn politieke visie die naar rechts neigt te verenigen met mijn katholicisme, dat idealistisch is. Dat kan, natuurlijk. Toch sta ik hier wel achter.

Er is een domein van de staat en er is een domein van de Kerk: soms vinden die twee domeinen elkaar, soms conflicteren ze. De Kerk moet altijd het meest morele doen, de staat moet daar soms op inleveren voor een ander belang.

Jezus’ boodschap

Dat de gevoeligheid voor deze scheiding verdwenen is, is omdat de staat in het naoorlogse Westen zelf steeds ‘kerkelijker’ is geworden. Het overnemen van de zorg, de opvang voor daklozen, het helpen van migranten; voorheen was dat voorbehouden aan de Kerk, nu is de staat veel groter geworden en heeft ze de kerkelijke moraliteit, zo goed en zo kwaad als het gaat, geïncorporeerd.

Dat heb ik altijd problematisch gevonden: Jezus’ boodschap gaat over de kleine vierkante meter, hoe het een beetje uit te houden met elkaar. Natuurlijk kunnen we van daaruit wel extrapoleren wat het religieuze perspectief is op de grotere thema’s, maar Jezus is geen – en wilde dat ook expliciet niet zijn – politiek leider of adviseur.

https://www.kn.nl/opinie/

Zo bezien hoeft niemand boos te zijn op wat we zagen gebeuren tijdens de kerkdienst: het is een scheiding der machten, met ieder zijn eigen domein. De enige vraag die relevant is: wie willen we dat het laatste woord heeft – de Kerk of de staat?

Peter van Duyvenvoorde is schrijver, filosoof en columnist voor Katholiek Nieuwsblad.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.