Op zaterdag 22 maart is het Earth Hour. Veel mensen doen dan van 20.30 tot 21.30 uur het licht uit om stil te staan bij natuurbescherming en klimaatverandering. Ook voor gelovigen zijn er goede redenen om het licht die avond uit te doen.

In mijn tienertijd was de dropping het uitje van het jaar. Afgezet in een natuurgebied ver van de bewoonde wereld moesten we zonder gps weer bij de groep zien te komen. We hadden geen idee waar we waren, maar het was gezellig en boven ons fonkelden duizenden sterren.

Na het avontuur, weer terug bij de kerk, was de teleurstelling groot dat die fonkelende sterren niet meer zichtbaar waren. Te veel lantaarnpalen, huisverlichting, veiligheidslampen, om over kassen maar niet te spreken.

De jaren erna zijn er nog reclamezuilen bijgekomen, lantaarnpalen langs de snelweg en de trend om je bomen te verlichten. Het resultaat is dat ik op een kraakheldere winteravond honderd sterren tel, terwijl ze voor vader Abraham ontelbaar waren.

Trekvogels, nachtvlinders en padden

Je kunt je afvragen hoe erg het is dat ik als individu de sterrenhemel mis. Misschien kan ik het urgenter maken door meer gevolgen te benoemen van het feit dat het ’s nachts niet meer echt donker wordt.

Extra ongevallen door felle lichtobjecten langs wegen; gedesoriënteerde trekvogels; nachtvlinders die zich niet meer voortplanten; padden die de oversteek naar hun voortplantingsgebied niet maken; afname van rupsen, waardoor vogels en egels te weinig voedsel hebben; depressie en ziekte voor de mens.

De afwezigheid van het donker verstoort het bioritme van alle organismen: planten, dieren, mensen, waardoor de rek er op een gegeven moment uit is.

Geen plaats voor rust

De lichten aan de hemel, waardoor we ons klein voelen en onze zorgen in perspectief zien, hebben we vervangen door kunstlicht dat onze productiviteit dient en waardoor we ons veilig voelen op straat.

De tomaten en aardbeien moeten jaarrond in korte tijd rijp worden. De kantoren, huizen en snelwegen verlichten we dag en nacht, zodat we productiever zijn dan ooit. De productiviteit en energie die we overdag hebben, is ook voor de avond de standaard geworden. Er is geen plaats meer voor rust en hersteltijd.

Bloei of groei

Rust en hersteltijd zijn in een vierentwintiguurseconomie griezelige begrippen, omdat alles altijd door moet gaan. Maar er zijn nieuwe vormen van economie die ‘bloei’ als doel hebben in plaats van ‘groei’: meer gericht op kwaliteit in plaats van ‘meer, meer, meer’. Bijvoorbeeld het idee van postgroei, donuteconomie en brede welvaart.

Ik hoop dat dat ook betekent dat ons als mensen en dieren weer meer donker gegund wordt. We bloeien nou eenmaal beter als we regelmatig rusten. En het donker van de nacht is daar uitermate geschikt voor.

Gods ritme

Ik heb een samenleving voor ogen die Gods ritme van dag en nacht weer omarmt. Dat het in de winter wat langer donker is en in de zomer wat langer licht. In die samenleving is het oké dat mensen op de kortere dagen minder sociaal en productief zijn, de koeien minder melk geven en de kippen minder eieren leggen.

Dat we ’s avonds ons kringetje verkleinen en ons verwonderen over de ontelbare sterren en ons overgeven aan het donker. We verwelkomen en omarmen het donker van de nacht. We geven onze ogen de rust en geven onze smaak, gehoor en tastzin de kost.

Laten we vanavond al meteen beginnen. Demp de lichten, gun de nachtdieren én je ogen de duisternis. Zet je favoriete muziek aan of telefoneer met je beste vriend en val uitgerust in slaap.

Matty van Leijenhorst-van Veldhuizen is communicatiemedewerker bij de Laudato Si’ Alliantie Nederland.