Hoge inflatie en de oorlog in Oekraïne zorgen voor snel stijgende energieprijzen en duurder wordende boodschappen. Tegen die achtergrond pleitte de grootste vakbeweging in ons land, de FNV, voor hogere lonen en een prijsplafond voor energie. Valt daar vanuit het katholiek sociaal denken iets voor te zeggen?
De eerste sociale encycliek Rerum Novarum verscheen in 1891. Door de industrialisatie was de samenleving in snel tempo veranderd. Veel arbeiders verdienden een karig loon, waardoor hun gezinnen niet op waardige wijze konden leven.
Paus Leo XIII protesteerde daartegen: arbeiders moesten zich organiseren om door onderhandelingen een rechtvaardig loon te realiseren. De paus riep werkgevers op om dat ook mogelijk te maken.
In Nederland voerden destijds tal van minderheden een emancipatiestrijd. Gereformeerde, sociaaldemocratische en katholieke arbeiders organiseerden zich volgens verzuilde patronen in eigen vakbonden. Stap voor stap werden hogere lonen en een reeks sociale wetten gerealiseerd.
Die collectieve emancipatie was volgens de meeste sociologen in de jaren zestig van de vorige eeuw voltooid; velen verlangden naar een individuele emancipatie. Deze trendbreuk had grote gevolgen voor alle organisaties die Nederland stutten: politieke partijen, Kerken, en ook voor de vakbeweging.
In Nederland kwam het door de ontzuiling in 1982 tot een fusie van het sociaaldemocratische NVV en de katholieke NKV. De nieuwe naam van de gefuseerde vakbeweging werd Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV).
Al jaren ziet die het aantal leden teruglopen en in het algemeen zijn er steeds minder werknemers georganiseerd. Daardoor heeft de factor arbeid minder invloed gekregen en dat is een ongunstige ontwikkeling. Juist in ons polderland is een sterke vakbeweging ontzettend belangrijk. Voor het overleg tussen werkgevers en werknemers over CAO’s, maar ook voor rustige en geordende arbeidsverhoudingen.
Dan de recente FNV-voorstellen. Vanuit het katholiek sociaal denken zijn er verschillende wegen naar een rechtvaardig sociaal beleid. Hogere lonen en een prijsplafond voor energie zijn opties, maar economen zien ook andere oplossingen voor de koopkrachtcrisis. Bijna elk voorstel heeft naast voordelen ook nadelen. Dat vraagt om wijsheid bij degenen die de plannen moeten uitwerken.
Uiteindelijk is het aan de regering, het parlement en de sociale partners om het juiste pakket samen te stellen. Het katholiek sociaal denken kan daarbij richtinggevend zijn. Dat gaat immers altijd om het beschermen van de waardigheid van mensen en armoede tast die waardigheid aan. Juist in de huidige omstandigheden moet onderlinge solidariteit daarom het parool zijn.
Het gemiddelde gezin van vier personen geeft nu 500 euro per maand meer uit aan boodschappen en energie dan een jaar geleden. Als gezinnen met kinderen met zo’n lastenverzwaring te maken krijgen, is het uitermate belangrijk dat we de zwakkere schouders ondersteunen. In deze onzekere tijd is ook inzet voor het algemeen belang nodig. Als wij alleen aan ons individuele of groepsbelang denken, trekt uiteindelijk de sterkste partij aan het langste einde en dat kan niet de bedoeling zijn.
We kampen op dit moment onmiskenbaar met welvaartsverlies. Een samenleving die het christelijk sociaal denken serieus neemt, zal ernaar streven de schade voor mensen aan de onderkant zoveel mogelijk te beperken.
Maar in de huidige situatie dreigen ook delen van de middenklasse in ernstige problemen te komen. In ons land leeft dus begrijpelijk veel onbehagen. Juist nu kunnen wij populisten die vanaf de kant roeptoeteren zonder verantwoordelijkheid te nemen, missen als kiespijn. Juist nu is er behoefte aan serieuze politici, werkgevers en vakbondsbestuurders die in elkaars schoenen durven te gaan staan en zoeken naar oplossingen die recht doen aan de mensen in ons goede vaderland.
Het gaat met name dan om het veilig stellen van de bestaanszekerheid van de meest kwetsbaren. Vanouds een centrale taak voor iedere vakbeweging.
Mgr. dr. Gerard de Korte is bisschop van Den Bosch en referent voor Kerk en samenleving binnen de Nederlandse bisschoppenconferentie.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
