Onderwijs is veel meer dan lezen, schrijven en toetsen maken. Juist daarom is er behoefte aan katholiek onderwijs.
Cito-toetsen en centrale examens hebben tegenwoordig een aureool van heiligheid. Maar een school leidt toch niet alleen maar op voor examens, hoe belangrijk die ook mogen zijn? Onderwijs geven we toch ook met het oog op het geluk en de persoonswording van de leerlingen en omwille van een menswaardige samenleving?
In onze schooltijd was de band ‘thuis – school – Kerk’ vanzelfsprekend en hecht. Die driehoek is een kroonjuweel van het katholiek onderwijs. Ze droeg ertoe bij dat het onderwijs zijn waarden vaststelde in dialoog met ouders. Daarbij vervulde de Kerk de rol van waardengemeenschap. Nu het neoliberalisme zo indringend om ons heen aanwezig is, is het de vraag hoe het huidige onderwijs zijn waarden vaststelt en wiens belangen hierbij worden gediend.
De toonaangevende pedagoog Gert Biesta spreekt van een drievoudige opdracht: kwalificatie, socialisatie en persoonswording. Het onderwijs heeft op dit moment de kwalificatie het beste onder de knie. Die laat zich – vreemd genoeg – het gemakkelijkst kwantificeren; het is de invalshoek die de afgelopen decennia van de inspectie en van schoolleiders veel aandacht kreeg.
Maar als de kwalificatie te zeer wordt benadrukt, ontstaat een vorm van diplomaleren. Zin en context van het geleerde dreigen achter de horizon te verdwijnen. De leerling onderwerpt zich aan de gestelde eisen en dat is het dan.
De vraag blijft waar een school het inhoudelijk kader vandaan haalt. Bij de kwalificatie ligt er een taak voor de burgerlijke overheid, die examenprogramma’s en -eisen bewaakt. Maar met wie vindt het gesprek plaats over de waarden die voor de school heilig zijn? Waar haalt een school haar koers vandaan wanneer zij vormgeeft aan haar opdrachten van socialisatie en persoonswording?
“Zin en context van het geleerde dreigen achter de horizon te verdwijnen”
Tweet dit!
Oud-Denker des Vaderlands René Gude zei dat vakken als rekenen en taal niet de grote vragen van het leven stellen. Het onderwijs moet breder kijken en leerlingen tot hun recht te laten komen door ze in te wijden in filosofie (denken en redeneren), sport, religie (samenhang en zingeving) en kunst. Toch liet ook Gude de vraag onbeantwoord met wie het gesprek over de inhoud van de vorming moet worden gevoerd.
Het katholiek onderwijs staat hier niet met lege handen omdat het altijd in relatie heeft gestaan met de Kerk als waardengemeenschap. Katholieke scholen geven hun leerlingen bewust mee dat ons bestaan meer dimensies kent dan wat er ter sprake komt in Cito-toetsen of centrale examens. Zij onderhouden hiervoor de dialoog met de geloofsgemeenschap.
Van een van onze vroegere basisscholen bezoekt iedere groep twee keer per jaar de kerk. Leerlingen gaan op zoek naar de betekenis van een feestdag, een gebruik in de liturgie of een detail in het gebouw.
De katholieke traditie bewaart het belang van de dialoog tussen thuis, school en Kerk. Deze drie houden elkaar scherp en voorkomen al te modieuze keuzes, vrijblijvendheid of zelfs nietszeggendheid.
De Kerk geeft het door vorige geslachten verworven culturele erfgoed door. De geloofsgemeenschap bevordert de zin voor waarden, die ook leerlingen richting en houvast geven. Door alle eeuwen heen vertelt de Kerk het verhaal dat mensen een gemeenschap vormen die draait om vertrouwen en vergeving.
Terug naar de school. Daar gaat de leraar iedere dag opnieuw de band aan met zijn leerlingen. Hij onderwijst hen en voegt van alles aan hen toe of maakt nog onbekende dingen in hen wakker. De leraar loopt door zijn dagelijks werk het prachtige risico dat zijn leerlingen ooit groter zullen worden dan hijzelf.
Voor het uitoefenen van dat werk heeft hij de steun nodig van een school die de waarde kent van haar opdracht. En de leraar heeft daarvoor liefde nodig: liefde voor het onderwijs en liefde voor zijn leerlingen. Amo, volo quod sis, zei Augustinus: “Ik heb je lief, ik wil dat jij bent.”
Gerrie Groot is verkoopleider van een zuurkoolfabriek. Ber Leurink is schoolleider van een middelbare school.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
