Als een baby voor, tijdens of kort na de geboorte overlijdt, heeft dat grote impact, en niet alleen op de ouders. De Baby Loss Awareness Week, die deze week plaatsvindt, wil het maatschappelijk bewustzijn hierover vergroten, en dat is hard nodig.

Amanda, mijn vijfde kind, was in 2017 één van de gemiddeld 1278 baby’s die per jaar voor, tijdens of na de geboorte overlijden. Amanda stierf in mijn buik na bijna 25 weken zwangerschap. Haar geboorte was net als de geboorte van mijn andere kinderen een van de mooiste momenten van mijn leven; haar begrafenis de zwartste. Ik had niet verwacht dat haar dood zó veel impact zou hebben, maar haar komen en gaan heeft ons leven blijvend veranderd.

Onzichtbaar ouderschap

Een kind krijgen verandert je leven. Je leert nieuwe kanten van jezelf en eventuele gezinsleden kennen. Je moet nieuwe vaardigheden leren en tijdens het opgroeien confronteert je kind je met je karakter en je verleden. Je krijgt de kans nieuwe keuzes te maken en je leven anders in te richten. Ik zeg wel eens gekscherend dat God kinderen geeft om óns op te voeden. Nooit eerder leerde ik zoveel geduld, begrip, zelfbeheersing en uiteindelijk vertrouwen.

Ik had niet verwacht dat zoiets ook gebeurt als je een kind krijgt dat vervolgens overlijdt. Maar het eerste jaar na Amanda’s geboorte was net zo intensief en veranderend als wanneer ze was blijven leven. Het kostte net zoveel tijd, energie en emotie kwijt om te wennen aan onze nieuwe situatie. Onzichtbaar ouderschap noemde iemand dat ooit en dat is bijzonder treffend.

‘Aanwezig in afwezigheid’

Ouders die hun baby verloren zijn onzichtbare ouders, maar nog steeds ouders. Op de vreemdste momenten kan gemis, liefde en verdriet scherp opvlammen. Dan is het voor de ouder net alsof dat kind hier en nu lijfelijk aanwezig is. Het kind is ‘aanwezig in de afwezigheid’, zoals de Vlaamse psycholoog Manu Keirse dat verwoordt. Precies dat maakt een week als Baby Loss Awareness Week waardevol, want nog niet lang geleden werd de dood van een baby afgedaan met: ‘Krijg maar snel een nieuw kind’ of: ‘Gelukkig heb je nog vier levende kinderen’ zoals zelfs ik, die mijn baby nog maar vier jaar geleden verloor, soms te horen kreeg.

Toen de week met aandacht voor babysterfte door de Amerikaanse president Ronald Reagan in 1988 werd ingesteld, benoemde hij het onzichtbare leed van ouders en gezinnen waar een baby stierf. De week is bedoeld “om ons begrip te vergroten van de tragedie die mensen treft wanneer ongeboren of pasgeboren baby’s sterven en om na te denken over hoe we als individuen en gemeenschappen deze families kunnen steunen en kunnen werken aan het voorkomen van babysterfte”.

Steunpunt

Sinds 2002 groeit in Europa aandacht voor Baby Loss Awareness Week. In Nederland ontstonden gaandeweg meer initiatieven, met name voor de wave of light-avond waarmee de week afsluit. In 2019 werd Steunpunt Nova opgericht waarin de expertise op het gebied van babysterfte nu gebundeld is. Zij zorgt dit jaar voor het eerst voor een programma voor de hele week. Het thema is welzijn. Iedere dag staat een andere groep centraal: jezelf, ouders, kinderen die een broertje of zusje verliezen, zorgprofessionals, en tot slot zorg voor elkaar.

Deze aandacht is nodig, want één van de dingen die me gaandeweg opvielen, is dat Amanda’s dood niet alleen mijn leven op zijn kop zette, maar ook impact had op onze omgeving. Onze kinderen kregen te maken met rouw, onze familie kreeg een overleden kleindochter en nichtje, onze jonge kraamhulp moest zorgen in een rouwend gezin, onze buren, geloofsgenoten, noem maar op, iedereen kreeg er in een bepaalde mate mee te maken en lang niet iedereen wist hoe te reageren. Wijzelf ook niet.

Impact

Ik schreef een boek, Als er niets meer klopt, waarin ik eerlijk vertel over wat er gebeurde en wat dat betekende voor mijn geloof in God. Ik kreeg talloze reacties over hoe Amanda’s leven door middel van mijn boek en blogs impact had op anderen. Voor mij een enorme bevestiging van wat ik diep van binnen allang wist: haar leven, hoe kort ook, had zin. Zo’n week waarin aandacht wordt gevraagd voor overleden baby’s bevestigt en erkent dat. En dat is hard nodig.

Ineke Marsman-Polhuijs is neerlandicus, singer-songwriter, blogger, auteur en vertaler. Kijk voor meer informatie over de Baby Loss Awareness Week op steunpuntnova.nl.