Een paus die zegt dat de Kerk minder mannelijk, zelfs ontmand moet worden. Het was letterlijk ongehoord. Zo verraste paus Franciscus ons de afgelopen twaalf jaar vele malen met zijn uitspraken en opende hij nieuwe horizonten voor de Kerk.
Dankzij hem leerden we ‘Maria die de knopen ontwart’ kennen. In een voor hem verwarrende tijd, tijdens zijn jaren in Duitsland, wordt zij een belangrijke houvast voor hem. Op een devotieschilderij reiken engelen Maria een lint vol knopen aan. Zodra de knopen door haar handen gaan, raken ze ontward.
Een van de vele knopen waar Bergoglio later als paus Franciscus mee aan de slag moet, is de positie van vrouwen in de Kerk. Hij beseft heel goed dat de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen op grond van het doopsel niet uit de verf komt in de Kerk.
Al in zijn toespraak bij de opening van het synodale proces, in oktober 2021, roept hij vrouwen dan ook op om hun stem te laten horen, om vrijmoedig te spreken en niet bang te zijn. Hij zegt: “Ik erken jullie frustratie en ongeduld.” Ook dat is letterlijk ongehoord uit de mond van een paus en mijn hart springt op bij zoveel begrip voor de situatie van vrouwen.
Dus doen we wat hij vraagt: we laten onze stem horen. Wereldwijd wordt er geantwoord op zijn vraag. Alleen al vanuit Nederland klinken 2230 vrouwenstemmen. Overal klinken dezelfde hartenkreten: neem ons serieus, behandel ons gelijkwaardig aan mannen, waardeer en benut onze talenten en kwaliteiten in alle geledingen van de Kerk en neem onze roeping serieus!
“Er gloort hoop voor alle vrouwen die de afgelopen decennia hun baan, hun hoop en hun geloof in de Kerk zijn verloren. ”
Tweet dit!
Hij hoort onze stemmen en het resoneert blijkbaar in zijn hart. Langzaam maar zeker gaat de kerkelijke deur voor vrouwen een beetje verder open. Hij benoemt Nathalie Becquart tot ondersecretaris van de bisschoppensynode, waarmee zij de eerste vrouw wordt met stemrecht in dit gezelschap.
Daarmee is het hek van de dam: twee jaar later krijgen 57 vrouwen stemrecht binnen de synode over de hervorming van de Kerk. Op verschillende bestuurlijke topfuncties in het Vaticaan benoemt paus Franciscus vrouwen. Het zijn historische veranderingen.
Met daarbij zijn opmerkingen dat het wel wat minder mannelijk mag in de Kerk en met zijn uitspraak: “De Kerk is vrouw!” lijkt er een nieuw tijdperk te zijn aangebroken. Er gloort hoop voor alle vrouwen die de afgelopen decennia hun baan, hun hoop en hun geloof in de Kerk zijn verloren.
Maar toch, als je er wat langer over nadenkt, geeft het ook de dubbelzinnigheid weer in zijn houding ten opzichte van vrouwen. Aan de ene kant geeft hij vrouwen veel meer ruimte in het besturen van de Kerk en het nadenken over haar toekomst. Alsof hij de mannen in de Kerk en misschien ook wel zichzelf oproept om ruimte te maken.
“Het is nog steeds vanuit het mannelijk perspectief dat vrouwen wordt toegestaan om bestuurlijke functies te bekleden.”
Tweet dit!
Tegelijk kan of wil hij vrouwen niet ten volle waarderen die meer willen dan een plek aan de bestuurstafel. Bijvoorbeeld als het gaat om het openstellen van de gewijde ambten voor vrouwen. Of het benoemen van vrouwelijke kardinalen. Als een hete aardappel wordt die knoop doorgeschoven van de ene naar de andere studiegroep.
Het is nog steeds vanuit het mannelijk perspectief dat vrouwen wordt toegestaan om bestuurlijke functies te bekleden. Wie is het nu die daarin spreekt? Krijgt de Heilige Geest nu werkelijk alle ruimte of spreekt hier het kerkelijk recht, dat is opgesteld door de mannen van de kerkelijke hiërarchie?
Vrouwen zijn fundamenteel niet ‘de ander’. Dit is een knoop die nog niet tijdens het pontificaat van Franciscus is ontward, maar die hij als een erfenis doorgeeft aan zijn opvolger. Want als dit misverstand niet wordt rechtgezet, zullen vrouwen nooit in staat zijn om hun volledige doopsel te beleven en gelijke waardigheid te genieten binnen het volk van God.
Maria die de knopen ontwart, ontferm u over deze knoop en over paus Franciscus, die ons nieuwe hoop heeft gegeven op een menselijke Kerk die recht doet aan mannen én vrouwen.
Laetitia van der Lans is theoloog, directeur van uitgeverij De Zalige Zalm en co-host van de podcast Dolle Maria’s. De afgelopen drie jaar was zij betrokken bij de synode-initiatieven van het Netwerk Katholieke Vrouwen en ‘Luisterend op weg’.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
