<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Opinie

Ook in coronatijd moet de godsdienstvrijheid bewaakt worden

Theo Schepens 7 oktober 2020
image
Foto: CNS Photo - Isabel Infantes, PA Images via Reuters

Op de beperkingen voor de grootte van groepen worden met een beroep op grondrechten uitzonderingen gemaakt. Waarom dreigt dan uitgerekend de grondwettelijke vrijheid van godsdienst toch in het gedrang te komen?

Om verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, kondigde premier Rutte op 28 september “enkele generieke regels” aan om de grootte van groepen te beperken. Gezelschappen mogen niet groter zijn dan vier personen, bij activiteiten binnen mogen maximaal dertig personen aanwezig zijn en bij activiteiten buiten maximaal veertig.

Hierbij maakte Rutte een aantal uitzonderingen, onder andere voor kerken. Dat heeft alles te maken met de in de grondwet verankerde vrijheid van godsdienst.

Verwarring

Er ontstond verwarring, want, zo klonk het, wat betekent dit voor bruiloften? Een kerkelijke huwelijksinzegening is niet gebonden aan het maximum van dertig personen, maar een burgerlijke huwelijkssluiting wél, of zou mogelijk – nóg erger – als ‘gezelschap’ slechts vier personen mogen omvatten.

Let wel, het gaat om de formele sluiting of inzegening, niet om bruiloftsfeesten: die moeten allemaal beperkt blijven tot vier personen en zijn daarmee feitelijk onmogelijk geworden.

Vanzelfsprekend kwamen er vragen en het ministerie van VWS maakte al snel bekend dat voor burgerlijke huwelijkssluitingen een maximum van dertig personen zou gelden. Gelukkig dus geen vier, maar nog altijd (veel) minder dan het aantal bij een kerkelijke huwelijksinzegening.

Discriminatie

Hoe hierover te denken? Het is alleszins vreemd dat het grondwetsartikel over vrijheid van godsdienst tot het tegendeel leidt van waarvoor het bedoeld is. Dit artikel werd namelijk in de negentiende eeuw ingevoerd om te voorkomen dat de ene godsdienst bevoordeeld wordt boven de andere.

Alle godsdiensten waren van toen af aan gelijk voor de wet. Zo konden katholieken sindsdien burgemeester, rechter of hoogleraar worden, terwijl die ambten daarvóór alleen open stonden voor protestanten.

“Waarom worden onze rechten ingeperkt op basis van één incident?”

Nu moeten we constateren dat een grondwetsartikel dat discriminatie tegen gaat, in feite tot discriminatie leidt, namelijk van mensen die alleen voor een burgerlijk huwelijk kiezen. Dat kan niet de bedoeling zijn van dit artikel.

Dringend advies

Intussen is de situatie alweer veranderd. Aanleiding waren de drie kerkdiensten van de hersteld-hervormde kerk in Staphorst, zondag, met telkens 600 kerkgangers en samenzang. Hoewel strikt juridisch geoorloofd, leidde dit tot veel verontwaardiging en onbegrip, ook bij politici van CDA en CU. Men vond het onverantwoord gezien de sterke toename van het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames.

Minister Grapperhaus riep maandag het CIO bijeen, het overlegorgaan van Kerken met de overheid; daar is afgesproken dat de Nederlandse Kerken vrijwillig teruggaan naar dertig personen per dienst. Geen verplichting, zo liet het ministerie weten, gezien de vrijheid van godsdienst, maar een dringend advies.

Incident

Daarmee dreigt een nieuwe vorm van discriminatie te ontstaan, nu ten nadele van de Kerken. Het grondrecht van vrijheid van godsdienst wordt weliswaar niet afgeschaft, maar wel heel sterk ingeperkt, als de bisschoppen dit advies zonder meer overnemen. En dat op grond van één incident (Staphorst).

Ik herinner me nog het incident op De Dam, waar vele honderden, zo niet duizend betogers bijeenkwamen, hard schreeuwend en dicht op elkaar. Toch leidde dat niet tot afschaffing van het recht op demonstreren, want dat is een grondrecht (vrijheid van meningsuiting). Ook met de nieuwe maatregelen blijft demonstreren in de buitenlucht met meer dan veertig personen mogelijk, mits men de hygiënevoorwaarden in acht neemt.

Meten met twee maten

Voor de vrijheid van meningsuiting blijft als grondrecht een uitzondering gelden, voor de vrijheid van godsdienst niet meer? Dat zou meten met twee maten zijn. Ook voor kerken zou gestreefd moeten worden naar maatwerk.

Vrijheid van godsdienst blijft een belangrijk grondrecht, zeker nu de meerderheid van ons land niet meer tot een Kerk of godsdienstige gezindte behoort. Zoals religieuze minderheden in de negentiende eeuw beschermd moesten worden tegen de overheersende godsdienst, zo dienen godsdiensten nu beschermd te worden tegen de overheersende seculiere levensbeschouwing.

Dr. Theo Schepens is godsdienstsocioloog en docent aan de priesteropleidingen Sint-Janscentrum en Rolduc.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.