<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Opinie

Opvang voor vluchtelingen is een fundamenteel recht, geen liefdadigheid

Monique de Witte-van den Haak 16 maart 2023
image
Paus Franciscus bij de onthulling van het standbeeld 'Angels Unawares' op het Sint-Pietersplein in 2019. Het beeld symboliseert de kwetsbaarheid van vluchtelingen. Foto: CNS - Vatican Media

In Nederland is een nijpend gebrek aan opvangplekken voor asielzoekers. Er wordt naarstig gezocht naar ruimte in bijvoorbeeld leegstaande kantoren en kerken, en dat is ook noodzakelijk. Maar die zoektocht mag niet afleiden van de essentie: ieder mens heeft een fundamenteel recht op een waardig bestaan. Het gaat daarbij niet om liefdadigheid.

Wereldwijd zijn mensen op de vlucht voor oorlog en geweld. Met menselijke tragedies tot gevolg. Ook andere omstandigheden kunnen mensen dwingen tot een leven onder de radar.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Op vele plekken, ook binnen kerken en kloosters, wordt hulp geboden, geeft men gehoor aan de Bijbelse oproep naast de mensen die gemarginaliseerd zijn te gaan staan en praktische hulp te verlenen. Mensen zonder verblijfspapieren, die zich in schrijnende situaties bevinden en letterlijk op straat leven, vinden hier een welkom en hulp. Maar dat leidt niet tot een structurele oplossing. Mensen kunnen afhankelijk worden van liefdadigheid.

Marga Klompé

Marga Klompé, een van de oprichtsters van het Katholiek Vrouwen Dispuut (KVD), heeft zich haar hele leven, geïnspireerd door haar geloof, ingezet voor recht en gerechtigheid en voor bescherming van de zwakkeren in de samenleving. Niet vanuit liefdadigheid maar vanuit de gedachte dat alle mensen onvervreemdbare rechten hebben.

image
De Nederlandse politica Marga Klompé (1912-1986) zette zich vanuit haar geloof in voor de rechten van de zwakkeren in de samenleving. Foto: Nationaal Archief - Wikimedia Commons

De waardigheid van iedere mens en hun gelijke en onvervreemdbare rechten staan als uitgangspunt in de eerste overweging van de preambule van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Marga Klompé werkte mee aan de totstandkoming daarvan.

Verwelkomen, beschermen, bevorderen, integreren

Uitgaan van rechten en niet van liefdadigheid past in het katholiek sociaal denken. Dat begint al bij de encycliek Rerum novarum (Leo XIII, 1891) over de sociale gevolgen van de industrialisatie. De lijn kan doorgetrokken worden naar Fratelli Tutti (Franciscus, 2020). Onder het kopje ‘De begrensdheid van grenzen’ (par. 129-132) wijst Franciscus op het recht van mensen om een plaats te vinden die niet alleen voldoet aan hun basisbehoeften en die van hun familie, maar ook de kans biedt zich als persoon te ontplooien.

“Grote idealen, het respecteren van mensenrechten en de waardigheid van iedere mens, vergen een hands-on benadering dichtbij huis.”
- Monique de Witte-van den Haak

Dit vat hij samen in vier werkwoorden: “Verwelkomen, beschermen, bevorderen en integreren”. Paus Franciscus legt heel praktisch uit wat daarvoor nodig is. Bijvoorbeeld het recht om over persoonlijke identiteitsdocumenten te beschikken. Het onthouden van identiteitspapieren aan een persoon is een vorm van ontkenning van het bestaan, lijkt hij daar te zeggen. Hij wijst op de noodzaak dat alle mensen kunnen beschikken over volwaardig burgerschap, zonder enige vorm van discriminatie, die tot vijandigheid leidt.

Valse tegenstelling

Burgerschap impliceert rechten en plichten. Deze benadering heeft oude papieren. In Deuteronomium 24,22 is de plicht om de rechten van vreemdelingen te eerbiedigen, gekoppeld aan wie wij zelf zijn: “Bedenk dat u slaaf geweest bent in Egypte, daarom gebied ik u zo te handelen.”

Wij kunnen allen zelf vreemdeling zijn of worden. De benadering van deze mensen vanuit een mogelijk aanwezige schaarste, bijvoorbeeld van woningen, roept dan ook een valse tegenstelling op. Hoe een verdelingsvraagstuk ook ligt, er is geen rechtvaardiging voor het ontkennen van het bestaansrecht van enige mens.

Engelen ontvangen

Grote idealen, het respecteren van mensenrechten en de waardigheid van iedere mens, vergen een hands-on benadering dichtbij huis. Marga Klompé met haar motto ‘Mensen kunnen de wereld veranderen’ leert ons dat. Handelen vanuit rechten voor iedere mens in plaats van vanuit liefdadigheid. Wie weet, winnen we erbij?

https://www.kn.nl/donaties/

Er staat op het Sint-Pietersplein in Rome een sculptuur met de titel ‘Angels Unawares’. Het verbeeldt een bootje waarop te veel mensen staan voor de omvang van het bootje. De mensen vertonen een grote diversiteit. Maar ze hebben gemeenschappelijk dat ze niet welkom waren: vluchtelingen. De titel is een verwijzing naar Hebreeën 13,2: “Houdt de gastvrijheid in ere want zo hebben sommigen zonder het te weten engelen ontvangen.”

Monique de Witte – van den Haak is presidente van het Katholiek Vrouwen Dispuut. Op 18 maart 2023 organiseert het KVD in de Pauluskerk in Rotterdam een symposium over ongedocumenteerden en ontheemden.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.