<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Opinie

Wie zich niet expliciet tegen racisme uitspreekt, is nog geen verkapte racist

Detlef Rohling 20 augustus 2020
image
Een zesjarig meisje bij een Black Lives Matter-demonstratie in Washington. Foto: CNS photo – Kevin Lamarque, Reuters

De antiracismebeweging plaatst essentiële kwesties op de agenda, maar is niet altijd vrij van de neiging tot morele dwang. Laat ze die los, dan draagt ze bij aan echte menselijke vooruitgang.

Na de dood van George Floyd door gewelddadig ingrijpen van een agent, zagen we betogingen (waarbij betogers en politie soms naar geweld grijpen), een ‘beeldenstorm’ (waarbij beelden van vroegere koloniale heersers, ontdekkers, verzetsstrijders en zelfs heiligen het moesten ontgelden) en organisaties die preventief (vermeende) herinneringen aan rassenhaat of onderdrukking uit hun namen of symbolen verwijderen.

Nu die eerste storm wat geluwd lijkt, vallen drie dingen op.

Gevoeligheid voor onrecht

Ten eerste de voortschrijdende gevoeligheid voor het onrecht van discriminatie en racisme. Concrete daden van discriminatie blijven niet langer onopgemerkt, zoals tot voor heel kort vaak gebeurde. Dit komt door de alomtegenwoordige aanwezigheid van media.

https://www.us12.list-manage.com/subscribe/post?u=d22144bf286104d517b638301&id=b3f10e4ed1

De openbaarheid is niet langer begrensd in tijd en ruimte: in onze maatschappij vind je eenvoudig getuigen van een gebeurtenis, die deze met de wereld kunnen delen. Bijna alles kan zichtbaar worden gemaakt.

Vooruitgang

Dat onrecht steeds eenvoudiger ontdekt kan worden, mag preventief op het eigen handelen werken, maar moet ook de algehele gevoeligheid voor deze vorm van het kwaad stimuleren. Eeuwenlange onrechtvaardige praktijken hebben immers soms de gestalte van neutrale vanzelfsprekendheden aangenomen.

Die muren van zwijgen, wegkijken en niet willen horen worden nu doorbroken, en dat is toe te juichen. Elk moment dat bijdraagt aan oprechte menselijkheid, is een vooruitgang.

Snelheid en massaliteit

Ten tweede vielen de snelheid en massaliteit van het protest op. Veelal terecht werd de gebeurtenis rond Georg Floyd daarbij een symbool dat tijd en plaats overstijgt en zegt: discriminatie en racisme bestaan ook hier en nu, wereldwijd, onafhankelijk van het soort staatsinrichting dat een land kent.

“De morele dwang van sommige activisten brengt mensen ertoe om uit ‘voorzorg’ beelden te demonteren en namen te wijzigen”

Dit is misschien wel de waardevolste uitkomst: tijd en ruimte kunnen niet meer als verontschuldigende factoren worden aangehaald.

Bemoedigend teken van de tijd

Er is natuurlijk geen garantie dat we van generatie op generatie moreel volmaakter worden. Integendeel, elke generatie moet de morele uitdagingen van de eigen tijd opmerken, analyseren en beoordelen.

In onze tijd zien we vooral bij jongvolwassenen een vernieuwende morele instelling rond discriminatie en ecologie. Dat is een bemoedigend teken van de tijd. Het houdt mensen die geloven dat wetenschappelijke vooruitgang ons zal genezen of die zelfgenoegzaam realiteitsblind zijn, een spiegel voor. Geschiedenis noch economie heeft ooit een eindpunt bereikt, waarna het menselijke oordeelsvermogen in zwijgzame eerbied kon verstarren.

Onuitgesproken verwachting

Maar er is ook een derde lijn. Met het bewustwordingsproces en het straatprotest gaat maar al te vaak de onuitgesproken verwachting gepaard dat alle mensen vanaf nu toch volledig vanzelfsprekend hetzelfde zouden moeten denken en doen. Zonder rekening te houden met historisch gegroeide situaties en zonder besef dat vernieuwd inzicht tijd, geduld en overtuigingskracht vergt, wordt een moreel-superieure positie aan één kant verankerd.

De onuitgesproken eis is dat iedereen zich achter dezelfde visie schaart – ook degene die historische nuanceringen wil aanbrengen, zijn eigen oordeelsvermogen tijd en ruimte wil gunnen of altijd al met een zekere scepsis naar het andere of het nieuwe kijkt.

Egaliserende tendens

De antiracisme- en antidiscriminatie-beweging en de ecologische beweging plaatsen essentiële kwesties op de agenda, maar zijn niet vrij van deze egaliserende tendens. Maar hoe belangrijk of ‘waar’ een inzicht ook is, het mag geen dwangmiddel worden om iedereen volledig ‘conform’ te doen denken.

Je mag een wens of verlangen naar een groeiend gezamenlijk inzicht uitspreken, maar de vrijheid van ieders oordeelsvermogen verdient hetzelfde respect dat bewegingen voor hun oordeel opeisen. Bovendien kan het menselijk oordeel er ook in kan bestaan, juist geen oordeel te vellen. Concreet: wie zich niet expliciet tegen racisme uitspreekt, is daarom nog geen verkapte racist.

Groot veranderingspotentieel

De morele dwang van sommige activisten brengt mensen ertoe om uit ‘voorzorg’ beelden te demonteren, namen te wijzigen en angstvallig de eigen vrijheid voor een opgelegde willekeur in te ruilen. Daarmee gooit de antiracismebeweging niet alleen standbeelden omver, maar vooral haar eigen ruiten in.

Jeugdig enthousiasme en verbeeldingskracht dragen een groot veranderingspotentieel in zich. Met respect voor de vrijheid van ieders oordeelsvermogen kunnen ze ook daadwerkelijk veel bijdragen tot menselijke vooruitgang in onze wereld.

Dr. Detlef Rohling is docent filosofie en studieprefect van het grootseminarie Rolduc en priester van het bisdom Roermond.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.