De paus heeft – dik twee jaar na diens emeritaatsleeftijd – het ontslag aanvaard van kardinaal Wilton Gregory. Kardinaal Robert McElroy volgt in Washington een prelaat op met een indrukwekkende nalatenschap, die wordt gekenmerkt door een groot aantal ‘primeurs’.

Gedurende zijn decennialange dienstwerk in de katholieke Kerk is Wilton Gregory een baanbrekende prelaat geweest. Hij bekeerde zich tot het katholieke geloof in de zesde klas toen hij naar de St. Carthage Catholic School in zijn geboortestad Chicago ging. Hij werd in 1973 tot priester gewijd in dat aartsbisdom.

Jongste bisschop

Op 34-jarige leeftijd werd hij de jongste katholieke bisschop van de VS toen hij in 1983 tot hulpbisschop van Chicago werd gewijd. In 1994 werd hij gewijd tot bisschop van Belleville, Illinois.

In 2005 werd hij als derde Afro-Amerikaan aartsbisschop van Atlanta, een aartsbisdom dat tijdens zijn ambtstermijn uitgroeide tot zo’n 1,2 miljoen katholieken in 69 districten.

In 2019 werd hij benoemd tot de eerste Afro-Amerikaanse aartsbisschop van Washington. Paus Franciscus verhief hem in 2020 tot kardinaal.

Biden de communie weigeren?

Tijdens zijn periode in Washington heeft kardinaal Gregory moeilijke situaties doorstaan, vooral waar geloof en politiek elkaar kruisten. De kardinaal verwierp oproepen om de heilige communie te ontzeggen aan president Joe Biden, de tweede katholieke president van de VS, vanwege diens standpunten over abortus.

Gregory benadrukte het belang van een effectieve dialoog en het zoeken naar een gemeenschappelijke basis.

Kritiek en lof

Toch was hij ook kritisch op Biden. In april vorig jaar zei hij tegen nieuwszender CBS dat hoewel hij geloofde dat Biden oprecht was over zijn katholicisme, “hij, net als veel andere katholieken, dimensies van het geloof uitkiest om te benadrukken terwijl hij andere delen negeert of zelfs tegenspreekt”. Hij voegde eraan toe: “Ik zou zeggen dat er dingen zijn, vooral in termen van levenskwesties, die hij verkiest te negeren.”

Tegelijkertijd prees kardinaal Gregory – die zich consequent heeft uitgesproken tegen de doodstraf en euthanasie – Bidens recente omzetting van de meeste federale terdoodveroordelingen. In een verklaring van 23 december noemde de kardinaal de doodstraf “nog een schakel in het afschuwelijke verlies van publiek respect voor het menselijk leven zelf”.

Explosief misbruikschandaal

Kardinaal Gregory was ook de eerste Afro-Amerikaan die gekozen werd als voorzitter van de Amerikaanse bisschoppenconferentie, in de periode 2001-2004. Eerder, in 1998, was hij al gekozen tot vice-president van de conferentie.

Zijn ambtstermijn als voorzitter van de bisschoppenconferentie viel samen met het explosieve schandaal rond seksueel misbruik door geestelijken in het aartsbisdom Boston. De crisis – hoewel niet het eerste misbruikschandaal in de Amerikaanse Kerk – vormde de aanzet voor nieuw, strenger misbruikbeleid van de Amerikaanse bisdommen, vastgelegd in het zogeheten ‘Dallas Handvest’ in juni 2002.

Scharniermoment

Bij de 20e verjaardag van dat document vertelde kardinaal Gregory in een interview met persbureau CNS dat het handvest een “scharniermoment” markeerde in de geschiedenis van de katholieke Kerk in de VS. Maar hij benadrukte ook dat de taak om seksueel misbruik in de Kerk aan te pakken “niet af is”. “Met elke schandelijke onthulling wordt de taak moeilijker, de klim steiler.”

Tijdens de Mis voor zijn installatie in 2019 als aartsbisschop van de hoofdstad van het land, zinspeelde hij op een ander cruciaal keerpunt in de misbruikcrisis – het misbruik- en doofpotschandaal rondom Theodore McCarrick, voormalig kardinaal en aartsbisschop van Washington, die in februari 2019 door het Vaticaan op non-actief was gesteld. “We staan op een bepalend moment voor deze lokale geloofsgemeenschap”, zei Gregory toen.

Inzet voor waardige liturgie

Als liturgisch expert – hij behaalde zijn doctoraat in Rome in 1980 – heeft de kardinaal door de jaren heen uitgebreid geschreven over liturgische uitdagingen en mogelijkheden voor groei in de waardige viering van de liturgie.

In een artikel in een tijdschrift uit 2016 merkte hij op dat “de katholieke prediking vaak ver achter is gebleven bij die van andere christelijke denominaties”. Hij wees erop dat katholieke gelovigen “echte inspiratie, opbouw en gezonde pastorale leiding zoeken in de homilie tijdens de eucharistieviering.”

Als hulpbisschop van Chicago had hij zich ook al sterk gemaakt voor de een verzoening tussen de Romeinse ritus en het Afro-Amerikaanse culturele erfgoed.

Bezinning en hoop

Met het begin van het Jubeljaar 2025 drukte kardinaal Gregory de noodzaak uit van zowel bezinning als hoop. Bij de viering van een Mis op 1 januari voor de Haïtiaanse katholieke gemeenschap – waarbij het hoogfeest van Maria Moeder Gods werd gevierd en tegelijkertijd de Onafhankelijkheidsdag van Haïti werd herdacht – wees de kardinaal op Maria als een model voor gelovigen op de weg die voor ons ligt, vooral omdat zij diep heeft nagedacht over de mysteries van Christus.

“Peinzen helpt ons allemaal om ons voor te bereiden om de echt belangrijke gebeurtenissen in het leven te begrijpen en hun diepste betekenis te zien”, aldus Gregory. “We zouden allemaal dieper en vaker moeten nadenken in het nieuwe jaar.”