<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Profiel

Weense kardinaal Christoph Schönborn met pensioen: ‘Ik kijk met grote dankbaarheid terug’

Emma Koevoets 23 januari 2025
image
Paus Franciscus begroet kardinaal Christoph Schönborn van Wenen tijdens een audiëntie met leden van het International Catholic Legislators Network - het netwerk om christelijke leiders met een openbaar ambt te onderwijzen en met elkaar in contact te brengen - op 26 augustus 2023. Foto: CNS - Vatican Media

Na vijf extra jaren in functie te zijn gebleven op verzoek van paus Franciscus, gaat de Oostenrijkse kardinaal Christoph Schönborn nu met pensioen. Zijn ontslag als aartsbisschop van Wenen is op zijn 80ste verjaardag door de paus geaccepteerd.

Als theoloog, oecumenist en internationaal bemiddelaar behoort Schönborn tot de meest prominente figuren van de wereldkerk. Hij bood in 2020, conform het canoniek recht, op zijn 75ste verjaardag zijn ontslag aan, maar paus Franciscus vroeg hem nog vijf jaar in functie te blijven. Tijdens een persconferentie verklaarde Schönborn dat hij “als voormalig bisschop bereikbaar blijft”.

“Ik ging slapen als waarnemend aartsbisschop en werd wakker als emeritus-aartsbisschop. Ik ervaar geen groot identiteitsverlies, maar kijk met grote dankbaarheid terug op bijna dertig jaar van dienst”, aldus de kardinaal. Hij blijft in Wenen wonen en wil zijn pastorale werk voortzetten.

Jeugd en studie

Christoph Schönborn werd geboren op 22 januari 1945 in Skalken – nu Tsjechië – als telg van een adellijke familie in het toenmalige Sudetenland. Na de Tweede Wereldoorlog werd zijn familie als vluchtelingen in Oostenrijk opgenomen, waar ze een nieuw thuis vonden. Hij groeide op in Vorarlberg, dichtbij de Zwitserse grens, en toonde al op jonge leeftijd een sterke interesse voor geloof en theologie.

https://www.kn.nl/van-de-redactie/uw-mening-in-de-krant-schrijf-ons/

In 1963 trad hij toe tot de dominicanen en begon hij zijn priesteropleiding. In 1970 werd hij tot priester gewijd, waarna hij verder studeerde in Parijs en Regensburg. In Regensburg studeerde hij onder de toenmalige theoloog Joseph Ratzinger, de latere paus Benedictus XVI. Schönborn promoveerde in de jaren zeventig in de sacrale theologie en verwierf al snel een gerespecteerde positie in de academische wereld.

Catechismus

Sinds 1995 stond Schönborn aan het hoofd van het aartsbisdom Wenen. Daar trad hij aan te midden van een crisis veroorzaakt door een misbruikschandaal rond zijn voorganger, kardinaal Hans Hermann Groër. Als langdurig voorzitter van de Oostenrijkse bisschoppenconferentie werkte hij aan herstel van vertrouwen in de Kerk via dialoogprocessen.

In 1998 werd hij tot kardinaal gecreëerd en maakte hij van Wenen een internationaal knooppunt voor contacten met de Oosterse Kerken. Hij droeg bij aan de Wereldcatechismus en was de initiator van de jeugdcatechismus YouCat.

Kritiek en controverse

Hij uitte in 2022 kritiek op het hervormingstraject van de Duitse Kerk, de Synodale Weg. Hoewel hij hervormingen niet uitsluit, waarschuwde hij in het tijdschrift Communio tegen het “instrumentaliseren van seksueel misbruik” om radicale veranderingen te forceren. Hervormingen moeten volgens hem verankerd blijven in Bijbelse en traditionele fundamenten.

In 2016 veroorzaakte Schönborn controverse met een preek waarin hij waarschuwde voor een mogelijke “islamitische verovering van Europa” en verwees hij naar de Slag om Wenen in 1683, waar de opmars van het islamitische Ottomaanse Rijk in Europa werd tegengehouden. Later nuanceerde hij dat zijn woorden bedoeld waren als een oproep aan christenen om hun culturele en religieuze identiteit te herontdekken.

Hij benadrukte dat de zwakke positie van het christendom in Europa niet de verantwoordelijkheid van moslims is, maar van Europeanen zelf: “Het is duidelijk dat vele islamisten onze zwakheid willen uitbuiten, maar daar zijn zij niet verantwoordelijk voor. Dat zijn wij.”

Zorgen over katholieke krimp

Als vertrouweling van paus Franciscus bleef Schönborn actief betrokken bij de Synode over Synodaliteit, waaraan hij op verzoek van de paus in 2023 en 2024 deelnam. Hij pleitte onder andere voor het benutten van de synodale besluitvormingsprocessen van de Oosterse kerken binnen de katholieke Kerk. Nu hij 80 jaar is geworden, verliest hij zijn stemrecht in het conclaaf, maar hij blijft lid van het College van Kardinalen.

image
Schönborn tijdens een briefing over de Bisschoppensynode in het Vaticaan op 23 oktober 2023. Foto: CNS - Lola Gomez

Op 18 januari vierde Schönborn een dankmis in de Stephansdom in Wenen ter gelegenheid van zijn bijna drie decennia lange dienst als aartsbisschop. Hij sprak over zijn jeugd als kind van een vluchtelingenfamilie en benadrukte de verrijking die nieuwkomers met hun talen, culturen en religies kunnen brengen. “Ze komen als vreemdelingen en maken hier hun thuis. Ze worden Oostenrijkers. Ze verrijken, niet zonder spanningen, ons land en vormen haar toekomst.”

In zijn slotopmerkingen uitte Schönborn zijn zorgen over de krimpende katholieke populatie in Oostenrijk. Hij stelde de vraag: “Zal het Europa van kathedralen veranderen in een groot openluchtmuseum voor toeristen van over de hele wereld?” Deze opmerking weerspiegelde zijn oproep aan christenen om opnieuw missionair te leven en spirituele vernieuwing te omarmen.

Definitieve opvolger

Schönborn blijft beschikbaar voor pastorale taken en verhuist naar een klooster in Wenen. Paus Franciscus heeft nog geen definitieve opvolger benoemd. Volgens woordvoerder Michael Prüller is het selectieproces vergevorderd, en wordt een beslissing binnenkort verwacht. Tot die tijd zal pater Josef Grünwidl als apostolisch administrator het aartsbisdom leiden.

https://www.kn.nl/donaties/

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.