De verheffing van de Sint-Nicolaasbasiliek in Amsterdam tot co-kathedraal trok op zaterdag 8 maart een grote stoet belangstellenden en hoogwaardigheidsbekleders uit binnen- en buitenland naar de hoofdstad. Maar waarom was de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema er niet bij?
“Ik ben niet katholiek hoor, ik ben gewoon nieuwsgierig”, zegt een oudere Amsterdamse terwijl de Sint-Nicolaasbasiliek in Amsterdam gestaag volstroomt. Zij heeft nog net een plekje kunnen bemachtigen. “Het is toch een cadeautje voor de stad, dat we een kathedraal krijgen, dus dat wilde ik wel graag meemaken.”
Haar nieuwsgierigheid toont ze als tijdens het welkomstwoord een lange lijst aanwezige hoogwaardigheidsbekleders wordt opgelezen; onder meer kardinaal Eijk van Utrecht, Commissaris van de Koning Arthur van Dijk, staatssecretaris Teun Struycken, Kamervoorzitter Martin Bosma…
De vrouw staat op van haar plek en loopt naar voren om de bijbehorende gezichten te kunnen zien. “Waarom is onze burgemeester er niet bij?”, fluistert ze als ze weer gaat zitten.
Het was ook na afloop een veelgehoorde verzuchting: de afwezigheid van burgemeester Femke Halsema was niet onopgemerkt gebleven. “Misschien was ze druk met brandjes blussen”, constateert een bezoeker nuchter, “maar waarom heeft de gemeente Amsterdam niet op z’n minst iemand anders in haar plaats gestuurd?”
“Deze dag moge een teken zijn dat we als katholieke Kerk graag volledig willen participeren in de samenleving”
Tweet dit!
Op zich zullen de verhoudingen tussen de katholieke Kerk en de gemeente Amsterdam goed genoeg zijn – Halsema was in oktober vorig jaar nog wel in de Nicolaasbasiliek geweest bij de start van het jubileumjaar vanwege 750 jaar Amsterdam – maar dat zij er nu niet was bij dit ‘verjaardagscadeau’ dat paus Franciscus aan de stad gaf, wordt door sommigen toch als pijnlijk ervaren.
Waarom dat zo is, wordt duidelijk uit de historische context die bisschop Jan Hendriks tijdens zijn homilie kort uit de doeken doet. In de zichzelf zo tolerant wanende hoofdstad “waren katholieken eeuwenlang tweederangs burgers”, aldus Hendriks. “Zij mochten geen openbare ambten bekleden, de katholieke Kerk kon geen bezittingen hebben, kerken waren afgenomen,
katholieken kwamen samen in schuilkerken, omgebouwde particuliere huizen, waar ze tegen een afkoopsom meestal met rust gelaten werden.”
Het was in die situatie dat er al bijna twee eeuwen geleden plannen werden gesmeed voor een eigen kathedraal – en dus bisschopszetel – in Amsterdam. Maar pas in 2008 werd de naam van Amsterdam formeel toegevoegd aan die van het bisdom Haarlem, en nu pas is er dus die eigen kathedraal. Of ‘co-kathedraal’ zoals het officieel heet; een tweede zetel van de bisschop naast die in de Haarlemse Bavokathedraal.
“We zijn dankbaar”, zo zegt Hendriks, “dat we die lange geschiedenis vandaag zo mogen afsluiten. Deze dag moge een teken zijn dat we als katholieke Kerk graag volledig willen participeren in de samenleving, in het bijzonder in deze veelkleurige hoofdstad met zijn vele culturen en rijke geschiedenis en dat we hier graag getuigenis willen afleggen van en ons willen inzetten voor wat de kern van ons geloof is: de liefde tot God en de liefde voor de naaste.”
Zo zette de co-kathedrale basiliek van de Heilige Nicolaas op 8 maart zijn beste beentje voor; met een tot in de puntjes verzorgde liturgie, schitterende muziek, veel decorum, maar vooral ook die in verschillende toonaarden herhaalde boodschap: de katholieke Kerk in Amsterdam zélf is een cadeau voor alle Amsterdammers, met haar vele prachtige plaatsen van eredienst alleen al in drukke stadscentrum, haar vele diaconale projecten voor mensen in de marge, haar niet aflatende inzet voor de zo multiculturele en multireligieuze stad.
Dus waarom was Femke Halsema daar nou eigenlijk niet bij? “We snappen de teleurstelling”, zo laat een woordvoerder van de Amsterdamse burgemeester in een schriftelijke reactie aan KN weten. “Die deelt de burgemeester. Helaas kon zij niet aanwezig zijn in verband met andere verplichtingen.”
“Ze heeft de deken een brief gestuurd met felicitaties voor hem en alle parochianen met dit eervolle cadeau van paus Franciscus, waarin ze ingaat op de grote betekenis van de kathedraal voor de stad Amsterdam en toelicht dat ze helaas verhinderd is.”
De woordvoerder benadrukt dat Halsema “goed contact” heeft met de deken van Amsterdam, Eric Fennis. “Ze heeft afgelopen oktober nog gesproken bij de Mis tijdens de verjaardag van de stad, waarin zij het belang van de kerk markeerde.”
Op de vraag waarom er geen vervanger gestuurd was, liet Halsema’s woordvoerder weten: “De uitnodiging om de Mis bij te wonen was aan haar persoonlijk gericht en er is daarna geen contact geweest over eventuele vervanging.”
Dat de inzet van de katholieke kerkgemeenschap in Amsterdam door de burgerlijke overheden wel degelijk gezien en gewaardeerd wordt, werd nu vooral verklankt door Arthur van Dijk, Commissaris van de Koning in Noord-Holland.
“In deze tijd is het nodig dat juist de zachte krachten elkaar weten te vinden en hun krachten bundelen”
Tweet dit!
Als zelfverklaard “huis-, tuin- en keukenkatholiek” zegt hij in zijn toespraak de Kerk steeds meer te waarderen als plek van hoop en verbinding. In onze tijd geen vanzelfsprekendheid, aldus Van Dijk, waarbij hij expliciet verwijst naar de recente rellen in Amsterdam na de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv.
“Inmiddels is de stad weer een stuk rustiger, en ik denk dat wij hier daar heel opgelucht over zijn. Want Amsterdam is juist de stad waar we ons veilig moeten voelen. Waar altijd ruimte is geweest voor mensen met verschillende geloven.”
Juist geloofsleiders hebben volgens de Commissaris van de Koning een belangrijke rol gespeeld in het bedaren van de gemoederen. “De kerken stelden zich open voor een dialoog en baden voor vrede en begrip.”
“Dat is de manier waarop het moet en waarop we de verbinding waar we altijd naar op zoek zijn kunnen vinden en herstellen. In deze tijd is het nodig dat juist de zachte krachten elkaar weten te vinden en hun krachten bundelen.”
Met deze nieuwe kathedraal, zo besluit Van Dijk zijn toespraak, is “de stad van geloof, hoop en liefde” Amsterdam “nog completer geworden dan zij al was”.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
